حق شفعه

حق شفعه چیست؟

حق شفعه در زبان بسیار ساده باید گفت حقی است که زمانی 2 شخص در یک مال غیرمنقول مانند ملک با هم شریک می باشند و دیگری سهم خود را می فروشد  و بر اساس این انتقال شریک دیگری مستحق حقی خواهد شد که به حق شفعه نام گذاری شده است.

این حق دارای شرایطی است که در این مختصر توضیح خواهیم داد.

حق شفعه در قانون چگونه است :

بر اساس ماده 808 قانون مدنی:

حق شفعه زمانی محقق می شود که مال غیر منقول قابل تقسیمی بین دو نفر مشترک باشد و یکی از دو شریک حصه خود را به قصد بیع به شخص ثالث منتقل کند و شریک دیگر حق دارد قیمتی را که مشتری داده است به او بدهد و حصه مبیعه را تملک کند حق مزبور را حق شفعه و صاحب حق را شفیع گویند.

شرایط اعمال حق شفعه :

1)مال غیر منقول باشد مانند ملک

2) شرکت به حالت مشاع باشد

3) مال غیر منقول قابل تقسیم باشد

4) شرکت در مال بین 2 نفر باشد

5) معامله شریک باید به قصد فروش و مالک کردن دیگری باشد

6) زمانی که شریک می خواهد حق شفعه خود را اعمال کند باید همان مبلغی را که مشتری به شریک داده به او بدهد نه کمتر و نه بیشتر از آن

حق شفعه آپارتمان :

اصل ایجاد و اعمال حق شفع بر اموال غیر منقول ذاتی است که در معنای ساده تر همان زمینی است که بدون بنا است .

بنابراین اگر زمینی به شخصی تعلق داشته باشد و بنای ساخته شده روی زمین متعلق و مشترک بین دو شریک دیگر باشد اگر یکی از شرکا مال خود بفروشد برای شریک  دیگر حق شفعه ای نیست اما آپارتمان هایی که بر روی زمین مشاع ساخته می شود چون در راه عبور و یا مجری مشترک هستند حق شفعه ایجاد خواهد شد.

بنابراین هرگاه معامله راجع به اعیان و بدون زمین باشد حق شفعه وجود نخواهد داشت مثلا ساختمانی که بدون زمین فروخته می شود و اگر در زمینی که بین چند نفر مشاع است فروخته شود حق شفعه ایجاد می شود.

ایجادحق شفعه در راه عبور یا مجرای آب مشترک :

در اعمال حق شفعه 2 شریک باید در ملک با هم شریک باشند تا با فروش یکی از شرکا شریک دیگر دارای این حق شود ولی در یک مورد قانون گذار زمانی که ملک 2 نفر در راه عبور یا مجری آب با هم مشترک هستند و یکی از مالکین زمین خود را با آن راه عبور یا مجری آب مشترک بفروشد شریک دیگر حق شفعه خواهد داشت اگر چه در ملک شریک نباشد.

فسخ معامله و آثار آن برحق شفعه :

از آنجا که حق فسخ آثاری دارد و این آثار به آینده باز می گردد و نسبت به اعمالی که در گذشته اتفاق افتاده اثری نخواهد داشت بنابراین به موجب قانون مدنی اگر شریک سهم خود را بفروشد و در معامله حق فسخ برای خود قرار دهد این حق فسخ مانع از ایجاد حق برای شریک دیگر نخواهد شد هرچند در حقوق کنونی معامله دارای حق فسخ چون مالکیت متزلزل است حق شفعه ای در آن نخواهد بود.

اجرای حق شفعه بر قسمتی از مال :

شریک نمیتواند حق شفعه را فقط نسبت به قسمتی اجرا کند بنابراین یا کلا باید از آن صرف نظر کرد یا تمام آن مال را مطالبه و وجه یا ثمن قراردادی را به مشتری تحویل دهد.(تادیه ثمن)

بطلان معاملات با اجرای حق شفعه :

اگر شریک ملک خود را بفروشد و مشتری بعد از معامله ملک خود را انتقال دهد و پس از آن شریک بخواهد حق شفعه خود را اجرا کند تمامی معاملاتی که مشتری انجام داده است باطل می شود.

اقاله عقد و آثار آن  :

اگر شریک ملک خود را بفروشد و پس از مدتی شریک و خریدار معامله خود را با اقاله به هم زنند حق شفعه شریک که در حین معامله برای شریک دیگر ایجاد شده است با این اقاله از بین نخواهد رفت.

اقاله قرارداد ملک چیست؟شرایط  آن

پس از آنکه شریک به اخذ به شفعه استناد کرد چه کسی مسئول بازگرداندن مال به شفیع یا شریک است :

بعد از اخذ به شفعه اگر مال به تصرف مشتری داده شده باشد مشتری با اخذ به شفعه مسئول و ضامن در بازگرداندن و یا پس دادن مال به شریک است و اگر هنوز به تصرف وی داده نشده شریک یا شفیع می تواند به شریک دیگر خود رجوع کند و حتی حکم خلع ید وی را بخواهد.

اگر وجوه پرداختی به خریدار توسط شریک ، پول دیگری باشد:

در این صورت اعمال حق شفعه شریک با پولی که متعلق به دیگری است باطل است و شفیع یا شریک موظف است که مال را برگرداند.

فوری بودن حق شفعه :

فوری بودن حق شفعه یعنی شریک باید به محض آگاه شدن از وقوع بیع حق خود را اعمال کند مطابق قانون مدنی هر کسی آگاه به قانون است و جهل به آن مسموع نخواهد بود بنابراین عدم آگاهی از معامله و فوری بودن حق باید در مقام اثبات چیزی غیر از جهل به قانون باشد . همچنین تاخیری که در اعمال حق شفعه باعث اسقاط حق شفعه می شود تاخیری است که از نظر عرف اهمال و تقصیر محسوب شود .

فلسفه اخذ به شفعه :

تملک قهری مال است که این قائده استثنایی است بر اینکه هیچ کس نمیتواند مالی را از تصرف مالک خارج کند مگر به حکم قانون و همچنین قاعده قابلیت استناد عقد نسبت به ثالث.

گروه وکلای حکمت:

میتوانید برای آنکه بتوانید در زمان حق شفعه از مراجع قضایی اقدام کرده و به درستی از حق خود دفاع کنید با یک وکیل متخصص ملکی و یا مشاوره حقوقی مشورت کنید ما با شما هستیم و شما را برای رسیدن به حق خود هدایت خواهیم کرد.جهت مشاوره حقوقی ،با وکیل متخصص و یا  وکیل قرارداد  وکیل ملکی با مجموعه گروه وکلای حکمت تماس بگیرید.