رای(حکم و قرار)

ما در این مقاله به بررسی اینکه رای و قرار و حکم چیست و انواع آن کدامند ، بر مبنای قانون آیین دادرسی مدنی خواهیم پرداخت .با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.

رای به چه معناست ؟

رای ، تصمیم قضایی است که در آن سرنوشت دعوی طرح شده توسط دادگاه مشخص می گردد .

رای اعم از حکم و قرار است .

تعریف حکم چیست؟

اگر رای صادره در خصوص ماهیت دعوی بوده و قاطع دعوی جزئاً یا کلاً باشد ، آن را حکم می گویند .

 انواع احکام دادگاه ها :

  • حکم اعلامی و حکم تأسیسی
  • حکم حضوری و حکم غیابی
  • حکم نهایی و غیر نهایی
  • حکم قطعی و غیر قطعی

 معیار تشخیص حکم :

قانون آیین دادرسی مدنی در ماده ۲۹۹، آراء صادر شده از دادگاه ها را به دو نوع حکم و قرار تقسیم می کند. بر اساس این ماده ” چنانچه رأی دادگاه راجع به ماهیت دعوا و قاطع آن به طور جزیی یا کلی باشد، حکم و در غیر اینصورت قرار نامیده می شود “. در واقع این ماده معیارهای تشخیص حکم را بیان کرده است.

 قرار چیست؟

تصمیم دادگاه در امر ترافعی که کلاً یا بعضاً قاطع خصومت نباشد و در خصوص ماهیت دعوی تصمیم گیری نشود را قرار می گویند .

قرار در لغت به معنای ثبات و استوار کردن، استحکام دادن، تعیین و تأکید است .

در اصطلاح حقوقی قرار عبارت‌است از تصمیم قضایی، که از سوی مقام قضایی در طول تحقیقات مقدماتی و در مقام انجام دادن تحقیق و در موارد استثنایی در جریان محاکمه و رسیدگی دادگاه صادر می‌شود، این تصمیم ممکن است ناظر به متهم، سایر اشخاص، یا درمورد اشیاء و اموال آنان باشد.

قرارها مانند احکام ، رای شمرده شده و قسمت عمده ی تصمیمات دادگاه ها را تشکیل می دهند .

در ماده 299 قانون آیین دادرسی مدنی در تعریف حکم و قرار گفته است :

” چنانچه رأی دادگاه راجع به ماهیت دعوا و قاطع آن به طور جزیی یا کلی باشد ، حکم و در غیر این صورت ، قرار نامیده می شود “

انواع قرار در قانون:

بطور کلی انواع قرارها را می توانیم چنین تقسیم بندی کنیم :

الف- قرارهایی که وارد ماهیت دعوی می شوند ولی قاطع دعوی نیستند.

ب- قرارهایی که وارد ماهیت دعوی نمی شوند ولی قاطع دعوی هستند.

ج- قرارهایی که نه وارد ماهیت دعوی می شوند نه قاطع دعوی هستند.

دکتر شمس در تعریف قرار بیان داشته اند که :

“قرار دادگاه به تصمیم (عملی) اطلاق می شود که رأی محسوب شده و منحصراً راجع به ماهیت دعوی بوده و یا فقط قاطع آن باشد و یا هیچ یک از دو شرط مزبور را نداشته باشد که به ترتیب می توان قرار کارشناسی، قرار رد دعوی، و قرار تأمین خواسته را نام برد. بنابراین قرار، در هر حال رأی محسوب می شود و از اعمال قضایی ، به مفهوم اخص (تصمیمات ساده قضایی) ،تصمیمات حسبی و دستورهای دادگاه، متمایز می گردد.”

قرار اِعدادی یا مقدماتی:

قرارهایی هستند که پرونده را آماده صدور رأی قاطع می نمایند که انواع مختلفی نیز دارند . 

قرارهای قاطع دعوی:

قرارهای قاطع دعوی به قرارهایی گفته می شود که با صدور آنها پرونده از دادگاه رسیدگی کننده به دعوا خارج می شود که از این لحاظ ، قرارهای قاطع دعوا شبیه حکم هستند . قرارهای قاطع دعوی نیز مطابق قانون آیین دادرسی مدنی چند مورد هستند که در مقاله قرارهای قاطع دعوی و انواع آنها مورد بررسی قرار گرفته اند .

قرارهای شبه قاطع:

 منظور از قرارهای شبه قاطع قرارهایی است که با صدور آنها یا پرونده از گردش و رسیدگی خارج می شوند یا چنانچه از دادگاه خارج شود ، همان پرونده برای رسیدگی به شعبه یا دادگاه دیگری احاله می شود.
  • قرار عدم اهلیت یکی از طرفین
  • قرار عدم صلاحیت
  • قرار امتناع از رسیدگی

ملاک تشخیص حکم از قرار:

  1. در امور ترافعی صادر شده باشد
  2. از دادگاه صادر شده باشند
  3. راجع به ماهیت دعوا باشد
  4. قاطع دعوا باشد

تفاوت های حکم و قرار در چیست؟

  1. حکم همیشه از طرف دادگاه صادر می‌شود ولی قرار ممکن است از طرف دادگاه یا مدیر دفتر صادر شود.
  2. حکم قابل تجدیدنظر است، مگر قانون منع کرده باشد. در حالی که قرارها غیر قابل تجدید نظرند مگر قانون اجازه داده باشد.
  3. احکام ممکن است حضوری یا غیابی باشند اما قرار غیابی در قانون ذکر نشده است.
  4. درخواست اعاده دادرسی نسبت به قرارها جایز نیست و صرفاً نسبت به احکام می‌توان تقاضای اعاده دادرسی نمود. (ماده ۴۲۶ قانون آئین دادرسی مدنی).
  5. در احکام نیاز به تقدیم دادخواست و تحقیق است ولی در قرارها تقدیم دادخواست شرط نیست و می‌تواند به صورت درخواست هم باشد.

در صورت نیز به دریافت مشاوره حقوقی ، وکیل قرارداد ، مشاوره حقوقی وکیل حقوقی  و قبول پرونده شما توسط گروه وکلای حکمت با شماره های درج شده در سایت تماس حاصل فرمایید.

3.4/5 - (14 امتیاز)

2 دیدگاه

  1. سلام
    یک سوال فنی و تخصصی :

    من یک پرونده جعل امضای دارم . که در این پرونده . متهم در هیچ یک از جلسات بازپرسی حاضر نشده است . و بعداز گذشت حدود ۶ ماه بازپرس قرار نهایی را صادر کرد .
    مگر می‌شود بازپرس قرار نهایی غیابی صادر کند .؟
    خودم که شاکی پرونده هستم طی این مدت فقط فقط یک بار یا دو به بازپرسی حاضر شدم . والاغیر.
    هنوز قرار نهایی در سامانه ثبت نشده است .

    الان بنظر شما سرنوشت پرونده چه می‌شود ؟ من الان باید چکار کنم . والا از وقتی که جمله قرار نهایی صادر شد . کلا بهم ریختم . اعصبانیت من و تنفر من از تشکیلات قوه قضائیه حالم بهم میخوره . والله قسم میگم . بقدری این جمله روی من تاثیرات بشدت منفی گذاشته است . که هر روز دچار سردردهای وحشتناکی می‌شوم .
    یعنی اگر بازپرسی به هر دلیلی که بخواهد متهم را تبرئه کند . بنده علیه تشکیلات قوه قضاییه شکایتی به مراجع قضایی خارج از کشور خواهم داد .

    1. سلام و درود ببینید موضوع پروندتون رو باید به ما بگید که بتونیم بهتر راهمناییتون کنیم.
      اگر حکم نهایی صادر کرده باشد بازپرس به این دلیل بوده که نیازی ندیده طرف مقابلتون حضور داشته باشن در جلسه داادگاه. زودتر باید اقدام میکردید بابت این موضوع.

      در صورت نیاز با شماره 09120170676- 09123439500 تماس بگیرید تا همکاران شما را راهنمایی کنند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا
تماس با وکیل(کلیک کن)