وقف سرقفلی چیست ؟ تفاوت بین حبس و وقف *آیا می توان سرقفلی را وقف نمود؟

ما در این مقاله به بررسی امکان وقف سرقفلی پرداخته ایم برای اطلاع بیشتر در این زمینه با ما همراه باشید.

مفهوم لغوی وقف چیست؟

وقف در لغت به معني ايستادن و ساكن و حبس كردن است.

مفهوم فقهی وقف چیست؟

اصطلاح فقه، يعني حبس مايملك و جلوگيري از انتقال آن به ديگري، چه از راه فروش و چه از راه بخشش و در مقابل منافع و سود حاصل از آن را در راه خداوند قرار دادن است.

پیشنهاد ما برای شما:وقف به زبان ساده چیست ؟احکام و شرایط ،انواع -قبض -به زبان عامیانه و کاربردی

مفهوم وقف در قانون مدنی:

ماده 55 قانون مدنی در این باره بیان می دارد« وقف عبارت است اینکه عین مال حبس و منافع آن تسبیل شود»
مقصود از حبس عین جدا ساختن ملک (فک ملک ) از دارائی مالک و مصمون داشتن آن از نقل و انتقال است
«وقف نگهداشتن اصل ملك و جاري ساختن منفعت است»

استفتاء از آیت الله گلپایگانی:

سوال: فرق یبن حبس و وقف چیست؟

پاسخ: وقف موجب زوال مالکیت واقف می شود به طوری که دیگر عین موقوفه در مالکیت واقف نبوده و ارث برده نمی شود، ولی در حبس، عین به ملکیت حابس باقی می ماند و همچنین ارث برده می شود و تمام تصرفاتی که منافات با استیفاء غرضی که برای آن حبس شده است، نداشته باشد، برای حابس جایز می باشد. بلی، اگر حبس همیشگی و دائم باشد به مانند وقف، موجب زوال مالکیت می شود..
با توجه به واژه ی «عین» به کار رفته در ماده ی 55 قانون مدنی، وقف دین و منفعت نیز باطل می باشد. البته واژه عین منحصر به اشیاء مادی نبوده بلکه اشیاء غیر مادی و اعتباری را هم در بر می گیرد. به همین علت، وقف خط تلفن هم صحیح و جایز می باشد (نظریه قضات دادگاه های حقوقی دو تهران، مورخه 15/2/67)
همچنین قانون گذار در ماده 44 آیین نامه اجرایی قانون تشکیلات و اختیارات سازمان حج و اوقاف و امور خیریه چنین بیان می دارد: «سهام اوراق بهاداری که از محل ثمن موقوفات خریداری شده، در حکم عین موقوفه است و قابل انتقال نیست مگر در موارد تبدیل.
تبصره- ادارات حج و اوقاف و امور خیریه، صورت مشخصات اوراق و سهام موضوع این ماده و همچنین سایر سهام و اوراق موقوفه را در دفتر مخصوص، ثبت و نگهداری خواهند کرد.»
در خصوص ماده فوق الذکر، استفتائی از آیت الله صانعی صورت پذیرفت که جواب آن بدین شرح می باشد: « هر چیزی که ارزش و مالیت داشته و در تملک شخص یا اشخاصی باشد، می توانند آن را وقف ر نمایند، همان طور که می توانند خرید و فروش نمایند و وقف بعد از قبض هم لازم بوده و در این جهت فرقی میان سهام و غیر آن وجود ندارد»

در ادامه بخوانید:املاک اوقافی-سند اوقافی چیست و چه تفاوتی با سند ملکی دارد؟انواع وقف و شرایط آن کاملا کاربردی

سوال: آیا می توان سرقفلی را وقف نمود؟

پاسخ مثبت است، گرچه در آرای برخی شعب بدوی و تجدیدنظر، وقف سرقفلی را صحیح و جایز ندانسته اند اما در برخی آرای دیوان عالی کشور، وقف سرقفلی صحیح و جایز دانسته شده است.
توضیح: وقف، با توجه به این نکته که ماهیت حقوقی وقف «حبس عین و تسبیل منفعت» است، باعث خروج مال از مالکیت واقف می شود و با تحقق وقفیت، منافع عین موقوفه در حدود اراده واقف، به ترتیب مقرر در وقفنامه می بایست صرف جهات و اموری گردد که مورد نظرشخص واقف بوده در واقع، آنچه موجب وقف تسبیل شده، منافع و عواید موقوفه می باشد که در جهات و امور مورد نظر وقف کننده صرف می شود. در نتیجه سرقفلی، چه به عنوان مبلغ و وجهی که مالک ملک هنگام اجاره دادن ملک تجاری خود از مستأجر دریافت می نماید و چه به عنوان حقی که در دوران فعالیت تجارتی و کسبی مستأجر در عین مستأجره به واسطه ی تلاش ،کوشش و فعالیتهای تجاری مستأجر ایجاد می گردد، ماهیتا از منافع عین، قابل انفکاک نمی باشد و در واقع،به نوعی حق مالی می باشد که به تبع مالکیت بر منافع ایجاد می شود و به همین اعتبار نیز در قوانین ناظر بر روابط استیجاری، در حدود مقرر در این قوانین ، این حق برای مالک منافع به رسمیت شناخته شده است و وجود استقلالی و مستقل از منافع نداشته است؛ اگرچه خود نیز واجد ارزش اقتصادی می باشد و مالکیت آن (به عنوان حق مالی) محل شک و تردید نیست.
چنانچه عین موقوفه، ملک تجاری معد اجاره است وجهی که امکان دارد تحت عنوان سرقفلی در ابتدای اجاره از مستأجر دریافت گردد ، در حقیقت، بخشی از عواید موقوفه به حساب آمده و انفکاک آن از عین و منفعت بلادلیل و فاقد مبنای حقوقی می باشد. (بخشی از رأی شماره 807 و 808 مورخه 2/11/1382 شعبه 6 هیات تشخیص دیوان عالی کشور)