دستور موقت و یا دادرسی فوری

در مواردی برای رسیدگی فوری همراه با اقدام تامینی نیازمند این هستیم که از طریق راهکار قانونی دادرسی فوری یا به اصطلاح دستور موقت را انجام دهیم به همین منظور برای آشنایی با این مفهوم و چگونگی انجام آن می توانید تا پایان مقاله با ما همراه باشید.

تعریف دستور موقت :

« دستور فوری دادگاه بر منع یا انجام عملی خاص یا توقیف عمل تا صدور حکم و تصمیم نهایی در دعوای اصلی »

مفهوم عبارت دستور موقت :

منظور از دستور موقت (که به دادرسی فوری نیز معروف است) این است که گاهی موضوع اختلاف به گونه ای است که تا حصول نتیجه نهایی و اجرای حکم، ممکن است اشکالات یا اقدامات جدیدی مانع از اجرای حکم فراهم شود .

بطور مثال، شخصی که مدعی ابطال قرارداد فروش آپارتمانش به دیگری است نگران این است که تا رسیدگی دادگاه و صدور حکم طرف دعوی آپارتمان به شخص دیگری منتقل کند.

پس در اموری که فوریت دارد باید قرار دستور موقت به درخواست ذینفع صادر شود.

درخواست کنندگان دستور موقت:

دستور موقت یا دادرسی فوری نهادی است که با تمایل و اصرار ذی نفع دادگاه یا وکیل وی درخواست داده می شود .

تشخیص صدور دستور موقت برای دادگاه اهمیت ویژه ای دارد و اجرای آن برای طرفی که علیه وی صادر می شود سختی و خسارات قابل توجهی به بار می آورد .

مستند قانونی دستور موقت:

ماده 310 قانون آیین دادرسی مدنی در باب دستور موقت آورده است :

در اموری که تعیین تکلیف آن فوریت دارد، دادگاه به درخواست ذینفع دستور موقت صادر می نماید .

نکات :

1-دستور موقت هیچ تاثیری بر اصل دعوا نخواهد داشت و یک اقدام تامینی است .

2-با توجه به ماده 318 قانون آیین دادرسی مدنی در صورتی که از قبل اقامه دعوا نشده باشد، درخواست کننده باید حداکثر ظرف 20 روز از تاریخ صدور دستور به منظور اثبات دعوای خود به دادگاه صالح مراجعه و دادخواست خود را تقدیم کند.

3-دستور موقت می‌تواند ضمن دادخواست راجع به اصل دعوا، پس از اقامه‌ دعوی یا پیش از تقدیم دادخواست، نسبت به اصل دعوا درخواست شود.

معیار فوری بودن دستور موقت :

همانطور که در ماده 315 قانون آیین دادرسی مدنی آمده است:

« تشخیص فوری بودن موضوع درخواست با دادگاهی می باشد که صلاحیت رسیدگی به درخواست را دارد. »

فوریت، امری موضوعی است که تشخیص آن به صلاحدید دادگاهی که به درخواست رسیدگی می نماید واگذار شده است .

نمونه دادخواست دستورموقت جلوگیری و منع ادامه عملیات ساختمان:

نکات طلائی مرتبط با موضوع دستور موقت و نمونه دادخواست دستور موقت:

• در رهن بودن سند مانع صدور دستور موقت مبنی بر بازداشت ملک و منع نقل‌ و انتقال تا تعیین تکلیف و صدور حکم در ماهیت موضوع دعوا نیست.
• توقف اجرای رأی مبنی بر اعزام به زندان، حائز شرایط صدور می‎ باشد.
• دعوای ابطال عملیات اجرایی ثبت در صلاحیت دادگاه و توقف عملیات اجرایی در صلاحیت رئیس اداره ثبت است هر چند که به‌ عنوان دستور موقت، به‌تبع دعوای ابطال عملیات اجرایی درخواست شده باشد.
• جلوگیری از اجرای رأی تنزل مقام به مدت یک سال، حائز شرایط صدور دستور موقت می‌باشد.
• دستور موقت مربوط به حضانت فرزند، از لحاظ قابلیت تجدیدنظرخواهی و فرجام‌خواهی تابع قوانین آیین دادرسی مدنی بوده و مستقلاً قابل تجدیدنظرخواهی نیست.
• قبول یا رد درخواست دستور موقت، مستقلاً قابل تجدیدنظرخواهی نیست.
• دستور موقت مستقلاً قابل اعتراض و تجدیدنظر نیست و متقاضی می تواند ضمن تقاضای تجدیدنظر به اصل رأی نسبت به دستور موقت نیز اعتراض و تقاضای رسیدگی کند.
• درخواست منع مداخله ضم از جهت حیف و میل نشدن اموال موقوفه، حائز شرایط صدور دستور موقت نیست.
• جلوگیری از اجرای رأی کمیسیون ماده 100 شهرداری مبنی بر اعاده به حالت پروانه، واجد شرایط صدور دستور موقت می باشد.
• جلوگیری از حکم تخلیه منزل، حائز شرایط صدور دستور موقت نیست.
• جلوگیری از اجرای رأی کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری مشعر بر تبدیل به وضع مجاز، واجد شرایط صدور دستور موقت است.
• فک پلمپفک پلمپ مغازه، حائز شرایط صدور دستور موقت نیست.
• توقف اجرای احکام مراجع شبه‌ قضایی مبنی بر پرداخت جریمه و جزای نقدی، حائز شرایط صدور است.
• اعتراض به جلوگیری از ادامه فعالیت به لحاظ سد معبر از سوی کمیسیون بند ۲ ماده ۵۵ قانون شهرداری، حائز شرایط صدور دستور موقت می‌باشد.
• توقف اجرای حکم محرومیت از انتصاب به پست‌های حساس و مدیریتی، حائز شرایط دستور موقت می‌باشد.
• تخلیه خانه‌های سازمانی در صلاحیت دادستان محل وقوع ملک بوده و صدور دستور موقت نسبت به این موضوع خارج از صلاحیت دیوان است.
• توقف قلع بنا با توجه به ماده ۱۵ قانون دیوان، حائز شرایط صدور می ‏باشد.
• موضوع دستور موقت از مصادیق اعتراض ثالث نیست.    

ویژگی های دستور موقت (دادرسی فوری) :

دستور موقت اقدامی است که به تبع اصل دعوا درخواست می شود . بنابراین دستور موقت اقدامی تبعی است .

تبعی بودن دستور موقت دارای ویژگی ذیل است :

الف- اصل دعوا باید مطرح شده یا قابل طرح باشد.

ب- خواسته دستور موقت باید از خواسته دعوا متفاوت باشد.

ج- دستور موقت اقدامی موقتی است.

د- صدور دستور موقت مستلزم احراز فوریت است.

هـ- صدور دستور موقت مستلزم اخذ تأمین است.

و- دستور موقت با صدور رأی بدوی مرتفع نمی شود.

ن- اجرای دستور موقت مستلزم تأیید رئیس حوزه قضایی است.

فرق دستور موقت با تامین خواسته 

• صدور دستور موقت منوط به احراز فوریت است اما تامین خواسته مستلزم احراز فوریت نیست. (بند ب و ج ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی)
• صدور دستور موقت منوط به تایید رییس حوزه قضایی است در صورتی که در تامین خواسته تایید رییس حوزه قضایی لازم نیست. (ماده ۱۰۸ و تبصره ۱ ماده ۳۲۵ ق.آ.د.م)
• قرار دستور موقت به همراه اصل دعوی قابل تجدید نظر می‌باشد در صورتی که تامین خواسته قابل تجدید نظر نیست.(مواد ۱۱۹ و ۳۲۵ ق.آ.د.م)
• اگر تقاضای دستور موقت قبل از اقامه دعوی باشد متقاضی باید ظرف ۲۰ روز از تاریخ صدور دستور موقت دادخواست خود را تقدیم کند. اما در تامین خواسته قبل از تقدیم دادخواست و اقامه دعوی فرصت فوق الذکر ۱۰ روز از تاریخ صدور می باشد. (مواد ۱۱۲ و ۳۱۸ ق.آ.د.م)
• در دستور موقت چناچه خواهان محکوم به بی حقی شود خوانده باید ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ رای نهایی مطالبه خسارت را از تامین سپرده شده بنماید در حالیکه این مدت در تامین خواسته ۲۰ روز است. (مواد ۱۲۰ و ۳۲۴ ق.آ.د.م)
• در تامین خواسته الزاما مال توقیف می‌شود اما موضوع دستور موقت الزاما توقیف مال نیست بلکه عمل یا منع از انجام عملی است. (مواد ۱۲۱ و ۳۱۶ ق.آ.د.م)
• در تامین خواسته بدون خسارت احتمالی نیز صدور قرار ممکن است در حالات پیش بینی شده در قانون (مستند به سند رسمی باشد، اسناد تجاری واخواست شده باشد، در معرض تعدی و تفریط باشد) اما در دستور موقت بدون اخذ و تودیع خسارات احتمالی قرار صادر نمی‌شود. (مواد ۱۱۰ و ۳۱۴۴ ق.آ.د.م)
• در تامین خواسته دادگاه باید بدون دعوت از خوانده به درخواست رسیدگی کند و پس از تایید بعد از ابلاغ فورا اجرا می‌شود. ولی در دستور اصل بر این است که برای احراز و تشخیص مورد دستور موقت خوانده دعوت می‌شود و اجرای آن نیز پس از ابلاغ امکان پذیر است. (مواد ۱۱۵ و ۳۱۹۹ ق.آ.د.م)

دادگاه رسیدگی درخواست دستور موقت(دادرسی فوری) :

به موجب ماده 311 قانون آیین دادرسی مدنی چنانچه اصل دعوا در دادگاهی مطرح باشد مرجع درخواست دستور موقت همان دادگاه خواهد بود و در غیر این صورت مرجع درخواست دادگاهی می باشد که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد.وکیل قرارداد وکیل پایه یک دادگستری مشاوره حقوقی  وکیل حقوقی 

جهت مشاوره حقوقی با وکیل حقوقی، وکیل پایه یک دادگستری، با شماره تلفن 09120170676 – 09123439500 تماس بگیرید.