خیار غبن چیست ؟شرایط تحقق-آثار -به زبان ساده و عامیانه

خیار غبن چیست ؟

خیار به معنی اختیار وحق 

غبن به معنای فریب دادن و گول زدن  است

اگر فردی ، مالی را به دیگری بفروشد یا  مالی را از دیگری بخرد و از جهت ارزش قیمت مورد معامله، مغبون شود (ضررکند) . بعبارتی  کسی که مغبون شود، یعنی ارزان بفروشد و یا گران بخرد.

فردی که از اینگونه معاملات، متضرر شده است را  مغبون میگویند .

 

مغبون بعد از علم به غبن چه اقداماتی را می تواند انجام دهد 

مغبون ،بعد از علم به غبن ، به دو طریق می تواند ، حق خود را اعمال نماید

الف: معامله را کلا فسخ نماید

ب: با اخذ تفاوت قیمت ، رضایت خود را نسبت به معامله اعلام نماید

نکته بسیار مهم  ***

بعضی از افراد به اشتباه فکر می کنند چون خیار غبن فوری است ، اخذ تفاوت قیمت هم باید فوری  صورت گیرد این در حالیست که اخذ تفاوت قیمت فوریتی نیست

اگر در قرارداد اسقاط کافه خیارات از طرفین بعمل آمده باشد ، باز مانع از اعمال حق ضرر دیده مبنی بر مطالبه تفاوت قیمت نیست 

 

بیشتر بدانید***

اسقاط کافه خیارات ولو خیار غبن هر چند فاحش یا افحش یعنی چه ؟

لایحه دفائیه در خیار غبن

نمونه دادخواست فسخ معامله از سوی فروشنده به لحاظ خیار غبن

آیا خیار غبن فوری است؟شرایط و دلایل مهم و کاربردی*

نفاوت خیار غبن فاحش و افحش( بسیار کامل و کاربردی)

شرایط  اعمال خیار غبن :

معیار غبن قیمت زمان وقوع معامله است بنابراین اگر بر اساس تورم و شرایط اقتصادی و…قیمت معامله افزایش پیدا کند مشمول غبن می شود بمنظور تشخیص میزان غبن ، قاضی مراتب را به کارشناس دادگستری ارجاع می دهد

در این موارد ذیل ، خیار  غبن راه ندارد:

مغبون آگاه به قیمت واقعی مورد معامله باشد

جمله ای اسقاط کافه خیارات و لو خیار غبن فاحش در قرارداد ،قید شده باشد

در عقودی که تعادل عوضین( منظور چیزی که رد و بدل می شود ) ، مهم نیست مثل عقد هبه و صلح محاباتی و..

 

مغبون ، با لفظ واعمال و حرکات خود ، حقوق مربوط به خیار غبن خود را ساقط کرده باشد مثلا بداند حق غبن دارد با وجود آن مورد معامله را تحویل بگیرد و یا تتمه الباقی ثمن را پرداخت کند

مغبون در مدت عرفی خیار غبن خود را اعمال نکند ( مثلا حدودا ظرف 30 یا 40 روز از تاریخ اطلاع اعمال کند ) ( مدت 3ماه تا ……مدت عرفی نیست )

اگر فردی بخاطر شرایط اضطراری و…ناچار به خرید ،مورد معامله شود ،خیار غبن ندارد

از بعضی از اشخاص با توجه به نوع شغل و میزان اطلاعاتشان ، مغبون شدن پذیرفته نیست مثل مشاور املاک ، کارشناس قیمت گذاری اموال غیر منقول و یا منقول و…

خیار غبن ، در کلیه عقود راه دارد مگر در عقود مسامحه ای ( مثل هبه ، عقد صلح و..) که در آن تعادل عوضین در آن مهم نیست

تفاوت غبن فاحش و افحش :

غبن فاحش :حدودا یک پنجم ،کمتر از قیمت واقعی مورد معامله است مثلا ملک 500 میلیون تومانی را 390 میلیون تومان به فروش برسد

غبن افحش :میزان مغبون شدن ، بیشتر از غبن فاحش است مثلا نصف قیمت

عملا در دادگاه ها تفاوتی بین غبن فاحش و افحش قائل نیستند

وفق ماده 417 قانون مدنی:

در صورتی که این غبن موجب وارد شدن ضرر گردد، عرفاً قابل مسامحه و اغماض نباشد و به عبارتی فاحش باشد، هریک از متعاملین، پس از علم به غبن، می‌تواند معامله را فسخ کند.

ماده 418 قانون مدنی، اگر مغبون، در حین معامله عالم به قیمت عادله بوده است؛ خیار فسخ نخواهد داشت.

خیار غبن چیست؟

خیار غبن واژه‌ای از مصدر عربی و به معنی اختیار داشتن است. در مباحث حقوقی به اختیاری که فرد برای بر هم زدن معامله دارد خیارغبن  گفته می‌شود به این معنی که در هر قرارداد، طرفین معامله، بر اساس مفاد قرارداد، اختیاراتی برای فسخ قرارداد دارند و می‌توانند طبق توافقات انجام شده با توجه به اختیاراتشان معامله را بر هم زنند.

مفهوم لغوی غبن

غبن یعنی ضرر و زیان رساندن و یا فریب دادن و گول زدن دیگری.

مفهوم حقوقی و فقهی خیار غبن :

خیارغبن در اصطلاح حقوقی به معنی عدم تعادل بین ارزش واقعی ملک و ارزش تعیین شده ، که منجر به اختلاف بین خریدار و فروشنده گردد.

مثال :کسی بموجب مبایعه نامه یک باغ را، به قیمت 500 میلیون تومان خریداری نماید بعدا کاشف بعمل آید قیمت واقعی باغ پایین تر از قیمت فروخته شده است ،فروشنده مغبون شده.

خیارغبن اصلش خديعه است و در اصطلاح فقهي به مالكيت در آوردن مال است به قيمت اي که از قيمت اصلي زياد باشد و همراه جهل طرف ديگر معامله باشد »

 

مغبون کیست ؟ غابن کیست؟

1.  به کسی که در اثر وجود غبن در معامله متضرر شده (مغبون)می گویند.
2.  به فردی که طرف مقابل خود را (خریدار) مغبون کرده و در اصطلاح مغبون کننده (غابن) می گویند.

ویژگی خیار غبن : 

یکی از ویژگی هایی که خیار غبن دارد این است که تنها به یک طرف تعلق ندارد بلکه طرفین در صورت فریب می توانند از آن استفاده و معامله را فسخ کنند.

اسقاط حق خیار غبن :

حق فسخ معامله به موجب خیار غبن از اختیاراتی است که قانون گذار در عقد قرار داده است و اینگونه است که طرفین می توانند این حق را اعمال و یا از آن صرف نظر کنند.

خیار غبن چه زمانی قابل اعمال است ؟

خیارغبن زمانی که غبن فاحش باشد( عرفا بین مردم قابل مسامحه و پذیرش نباشد ) تحقق پیدا می کند اگر چه در قانون مدنی شرایطی برای غبن فاحش در نظر گرفته نشده است  اما در شرایطی که صاحب مال ادعا کند که مال مورد نظر غبن فاحش  دارد می تواند پس از اثبات  در دادگاه صالح و بررسی جوانب مختلف قرارداد نسبت به آن توافق حاصل شود.

برای جبران خسارات خود پس از فریب در عقد چه باید بکنید؟

1. کسی که در معامله مغبون شده( زیان دیده ) ، در ابتدا میبایست…
   با ارسال اظهارنامه رسمی از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، مراتب اعلام فسخ خود را به جهت خیار غبن به طرف مقابل ( فروشنده) اعلام نماید.
   النهایه مبادرت به تقدیم دادخواست تایید و اعلان فسخ به دادگاه عمومی محل وقوع ملک ؛بنماید ، النهایه دادگاه با ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری ، حکم به تایید و اعلان فسخ می نماید.
2. علم و اطلاع واقعی مغبون ( زیان دیده ) از قیمت واقعی ملک ، موجب از بین رفتن خیار غبن می باشد بنابراین مغبون در حین معامله نباید قیمت واقعی مورد معامله را بداند.

 خیار غبن فوری و فوریت آن:

مغبون بعد از علم به مغبون شدن ، باید فورا خیار غبن خود را اعمال کند.

صلح در معاملات چیست؟ و آیا خیار غبن در صلح هم جاری است؟

خیارغبن در کلیه معاملات معوض (مثل اجاره و خرید و فروش و…) وجود دارد ولی در معاملات غیر معوض ( هبه و…) وجود ندارد.

خیار غبن، یکی از خیاراتی است که فقط مختص عقد بیع نمی باشد و ممکن است در عقودی دیگر( به غیر از هبه وصلح که صرفا تعین مبلغ ،بر مبنای مسامحه می باشد ) نیز وجود داشته باشد.جهت مشورت

با وکیل مشاوره حقوقی وکیل ملکی وکیل قرارداد کلیک کنید

آیا درج عبارت اسقاط کافه خیارات باعث اسقاط خیار غبن است ؟

درج عبارت اسقاط کافه خیارات و لو فاحش بل افحش در قرارداد ها موجب سقوط ،خیار غبن طرفین معامله می گردد.

هر چند که بعضی از حقوقدانان و فقها قائل به این امر نیستند.

آیا با پرداخت تفاوت قیمت خیار غبن ساقط می شود ؟

اگر شخصی که طرف معامله ی خود را متضرر کرده است تفاوت قیمت را به شخص متضرر بدهد،خیار غبن از بین نمی رود. ولی در صورتی که شخص متضرر با گرفتن تفاوت قیمت راضی شود، آنگاه خیار غبن ساقط می شود.

استنادات قانونی در این باب: 

ماده 416 قانون مدنی:

هریک ازمتعاملین که در معامله غبن فاحش داشته باشد بعد از علم به آن، میتواند معامله را فسخ نماید.

ماده 417 قانون مدنی:

غبن در صورتی فاحش است که عرفا قابل مسامحه نباشد.

طبق ماده 418 قانون مدنی:

چنانچه در زمان انجام معامله نسبت به قیمت واقعی عالم بوده باشد، دیگر خیار فسخ نخواهد داشت.

طبق ماده 419 قانون مدنی:

شرایط معامله نیز باید در تعیین نمودن مقدار غبن لحاظ شود..

طبق ماده 420 قانون مدنی:

خیار غبن از خیارات فوری می باشد.

طبق ماده 421 قانون مدنی:

اگر کسی که طرف خود را مغبون کرده است تفاوت قیمت را بدهدخیار غبن ساقط نمی‌شود مگر این که مغبون به اخذ تفاوت قیمت‌ راضی گردد.

گروه وکلای حکمت: 

با به کارگیری وکیل  پایه یک دادگستری خانم و آقا برای مشاوره حق خیار غبن در معاملات با وکلای پایه یک دادگستری که هریک در حوزه ای خاص تخصص و تجربه ی کافی دارند و سالهاست که در این حوزه فعالیت می نمایند با شما همکاری لازم را مبزول میدارند.

تجربه موفق موکلین پیشین ما و مراجعات متعدد آنها و معرفی مجموعه به دیگران باعث شد ما اقدامات و فعالیت های خویش را با هدفی بزرگ و با شعاری که پایبند آن بوده ایم ادامه دهیم:

موکل های ما مهمترین سرمایه ما هستند میزان رضایتمندی آنها و معرفی ما به دیگران خود بهترین تبلیغ است.