خیار عیب چیست ؟
خیار عیب ، خیار به معنی اختیار فسخ معامله به جهت آنکه مبیع ( مال فروخته شده ) معیوب باشد.طبق ماده 422 قانون مدنی، اگر بعد از معامله، ظاهر شود که مبیع معیوب بوده؛ مشتری، مختار است در قبول مبیع معیوب با اخذ ارش یا فسخ معامله.
فهرست مطالب این مقاله >برای مطالعه روی عنوان دلخواه کلیک کنید
کسی که از خرید مبیع معیوب ، متضرر گردیده می تواند :
-مبیع معیوب ( مال فروخته شده ) را به همان شکل قبول کند و ارش بگیرید
-یا کلا معامله را فسخ کند وصرفا پول خود را مسترد نماید( در این فرض نمی تواند خسارت بگیرد )
نکته : منظور از ارش ، تفاوت قیمت مال فروخته شده در حالت بی عیبی ،با قیمت آن در حالت معیوبی است بطور مثال یک ماشین به شما فروخته شده که قیمت سالم وبدون رنگ آن 100 میلیون تومان است و قیمت معیوب آن و رنگ کرده آن ، 80 میلیون تومان است ، تفاوت بین این دو مبلغ که 20 میلیون تومان است، را ارش می گویند.
چهارمورد که خریدار نه حق فسخ دارد و نه حق گرفتن تفاوت قیمت :
1)موقع خریدن بداند که مال معیوب است
2)پس از معامله بفهمد که مال معیوب است و قبول کند
3)در زمان معامله بگوید که اگر مال عیب داشت نه پس میدهم ونه تفاوت قیمت میگیرم
4)فروشنده هنگام فروش مال بگوید که مال را با هر عیبی که دارد میفروشم
شرایط خیار عیب
شرایط استفاده از خیار عیب :
1.عیب باید مخفی و موجود در حین عقد باشد
نکته : ماده 425 قانون مدنی : عیبی که بعد از بیع و قبل از تسلیم( تحویل به خریدار ) ایجاد شده باشد ،در حکم عیب سابق است ،و خریدار می تواند از خیار عیب استفاده کند.
2.مشتری( خریدار ) باید آگاه به وجود عیب نباشد ،خواه واقعا عیب مخفی باشد و یا اینکه عیب آشکار باشد و مشتری به دلائلی متوجه وجود آن نشود
3.استفاده فوری از خیار عیب ،منظور از فوریت فوریت عرفی است مثلا کسی که می خواهد از خیار عیب استفاده کند حدودا 1 ماه از حق خود استفاده کند.
موارد سقوط خیار عیب
-در قرارداد قید شود مورد معامله صحیح و سالم تحویل خریدار گردیده
-اگر مورد معامله دارای دوره تحویل موقت و یا گارانتی و… باشد خیار عیب وجود ندارد
در مبیع کلی( 1 ماشین تحویل سال آینده ایران خودرو) خیار عیب وجود ندارد و فروشنده متعهد است مبیع سالم را تحویل دهد
نکاتی در این باب ..
- تشخیص عیب بر حسب عرف و عادت جامعه است،
- آیا مشتری حق دارد با رفع عیب، جلوی استفاده ، دارنده خیار عیب را ،از حقش بگیرد ؟-خیر
- اگر مشتری بخواهد مطالبه ارش (تفاوت قیمت مبیع سالم و معیوب) بخواهد مراتب از طریق دادگستری به کارشناس ارجاع گردد
- خیار عیب فقط مختص به بیع ندارد و در سایر عقود نیز جاری است مگر در مورد اجاره
طبق ماده 429 قانون مدنی، در موارد ذیل، مشتری ( خریدار )نمی‌تواندمعامله را فسخ کند و فقط می‌تواند ارش ( تفاوت قیمت ) را بگیرد:
1- در صورت تلف شدن مبیع، نزد مشتری یا منتقل کردن آن به غیر.
2- در صورتی که تغییری در مبیع پیدا شود اعم از اینکه تغییر به فعل( عمل مشتری ) باشد یا نه.
3- در صورتی که بعد از قبض مبیع، عیب دیگری در آن حادث شود؛ مگر اینکه در زمان خیار مختص به مشتری حادث شده باشد که در این صورت، مانع از فسخ و رد نیست.
پاره ای از مصادیق عیب :
اگر ملک واگذار شده در طرح عمرانی باشد و فروشنده این امر را مخفی نگه دارد
اگر ملکی فروخته شود و منافع وحق سرقفلی مغازه ها متعلق به غیر باشد و خریدار از این امر مطلع نباشد.
نظر مشهور فقها در رابطه با خیار عیب
بین مشهور فقها در رابطه با خیارعیب گفتگو شده است و معتقدند«هر فزونی و کاستی از اصل خلقت عیب است.»گروهی دیگر معتقدند«در محصولات ساخت بشر، خارج شدن از مجرای طبیعی با فزونی یا کاستی عیب است» و گروهی دیگر نقض در مرتبه متوسط را عیب نامیده اند.باتوجه به این سه نظر دکترناصرکاتوزیان معتقداست که:عیب، نقصی است که از ارزش کالا یا انتفاع متعارف آن بکاهد.
