نسب و سبب
همانطور که می دانید، هر شخص بعد از فوتش، اموالی را برای وراث خود به جای می گذارد. که به این اموال، ما ترک گفته می شود. حال هر کدام از ورثه بر اساس نسبت و نوع قرابتی (نسبی و یا سببی) که با متوفی دارند، از ترکه ارث می برند. اما قرابت نسبی و سببی چیست و چه تاثیری در میزان سهم الارث دارد؟
فهرست مطالب این مقاله
در این مقاله تعریف نسب و سبب، قرابت نسبی و سببی، طبقات ارث را بیان نمودیم. پس تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
نسب و سبب
بر اساس ماده 861 قانون مدنی:
“موجب ارث دو امر است: نسب و سبب.”
یکی از اسباب تملک قهری، ارث می باشد.
وراث زمانی می توانند ماترک را میان خود تقسیم نمایند که،
- در وهله اول دیون و حقوق متوفی را پرداخت نموده باشند و هیچ دین و قرضی از جانب متوفی باقی نمانده باشد.
- و همینطور چنانچه متوفی وصیتی به نفع شخص خاصی کرده باشد، آن وصیت را انجام داده باشند.
***چنانچه وارثی برای فرد فوت شده نمانده باشد، امر ترکه با حاکم است. و حاکم اموال و ترکه کسی که فوت کرده و وارثی ندارد را اداره می‌کند.
طبقات ارث
بر اساس ماده 826 قانون مدنی:
1. پدر و مادر و اولاد و اولاد
۲. اجداد و برادر و خواهر و اولاد آنها.
۳. اعمام (عمه ها) و عمات (عموها) و اخوال (دایی ها) و خالات (خاله ها) و اولاد آنها.
قرابت نسبی و سببی
بر اساس ماده ۱۰۳۱ قانون مدنی:
“قرابت بر دو قسم است قرابت نسبی و قرابت سببی.”
قرابت به سه دسته تقسیم می شود:
- قرابت سببی
رابطه‌ای است که از طریق نسب و خون ایجاد نشده بلکه از طریق ازدواج میان دو شخص و خانواده ی آنها ایجاد می شود.
- قرابت رضاعی
عبارت از خویشاوندی بین دو نفر در اثر شیر خوردن یکی از دیگری و یا شیر خوردن دو نفر از یک نفر حاصل می شود.
قرابت بین فرد با والدین و اجداد یا اولاد را قرابت در خط مستقیم می‌نامند که ممکن است صعودی (فرزند با والدین و اجداد) یا نزولی (والدین یا اولاد و اولاد اولاد) باشد.
یکی از اقسام قرابت، مطابق قانون مدنی قرابت نسبی است.
- قرابت نسبی
نوعی از قرابت یا خویشاوندی است که به موجب رابطه خونی و نَسَبی میان دو شخص ایجاد می شود.
قانون مدنی در ماده ۱۰۳۲، قرابت نسبی و طبقات آن را به شرح و تفصیل بیان نموده است.
به عنوان مثال، رابطه پدر فرزندی از مصادیق مهم قرابت نسبی است. و یا رابطه میان مادر و فرزند، خواهر و برادر، عمو و عمه و خاله و دایی. به هر حال، در خصوص شناسایی مصادیق خویشاوندان نسبی می توان اینگونه بیان داشت، رابطه ای است که به واسطه تولد یا منتهی شدن دو نفر به یک نسل واحد، به وجود می آید.
نسب و اثر آن
نسب (خویشاوندان نسبی) بدین معنا می باشد که، دو نفر یا بیشتر منشاء تولدشان در یک جا باشد (یک پدر و مادر).
منظور از نسب خویشاوندی ناشی از تولد انسانی از انسان دیگر است. به خویشاوندان نسبی خویشاوندان خونی هم گفته میشود.
قانون استثناعات لعان و زنا را درباره ارث و والد واحد، لحاظ داشته است. چرا که قرارداد نکاح در مورد آنها صورت نگرفته است.
خویشاوندان نسبی خود به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- خویشاوندان طولی یا عمودی.
- خویشاوندان عرضی یا در خط اطراف.
- خویشاوندی طولی یا عمومی:
این خویشاوندی بین دو شخصی که یکی از دیگری بدون واسطه یا با واسطه تولد یافته باشد، وجود دارد. مانند: خویشاوندی پدر و فرزند. این خویشاوندی خود به دو دسته تقسیم میشود:
- خویشاوندی طولی صعودی یا عمودی صعودی
- و خویشاوندی طولی نزولی یا عمودی نزولی.
- خویشاوندان عرضی:
این خویشاوندی بین دو شخصی که از شخص دیگر با واسطه یا بدون واسطه، متولد شده باشند، برقرار میشود.
مانند: خویشاوندی بین برادر و خواهر که هر دو از یک پدر یا مادر یا یک پدر و مادر متولد شده اند. همچنین خویشاوندی عمو با برادر زاده که یکی بدون واسطه و دیگری با واسطه از شخص دیگر متولد شده است.
***بر نسب آثار و احکامی مترتب است، مانند ارث و حرمت ازدواج با محارم نسبی
سبب و اثر آن
سبب به معنای: رابطه اعتباری و قراردادی است که سبب توارث بین طرفین می شود.
در نتیجه با این تعریف، زوجین زمانی از هم ارث می برند که در هنگام رابطه زوجیت یکی از آنها فوت نماید.
در غیر این صورت چنانچه این رابطه قطع شده باشد و یا طلاقی صورت گرفته باشد، حال این طلاق (بائن و یا رجعی بوده که عده آن تمام شده باشد و بعد از پایان عده یکی از طرفین فوت کند)، در اینجا زوجین از یکدیگر ارث نمی برند. چرا که رابطه زوجیت کاملاً از بین رفته و سبب ارث که زوجیت بوده، دیگر میان آنها وجود ندارد.
سبب از دو طریق ایجاد می شود:
1) زوجیت:
زوجیّت دائم، موجب ارث بردن هر یک از زن و شوهر از همدیگر میشود. زن و شوهر در کلیه طبقات و به همراه همه وارثان نسبی و سببی ارث می‌برند.
زن و شوهر در عقد ازدواج موقت، از یکدیگر ارث نمی برند. گر این موضوع در نکاح موقت شرط شده باشد.
2) ولاء:
به معنای پیوند و علقه میان دو نفر یا بیشتر از طریقی به غیر از زوجیّت
نسب از طریق ولاء بر سه قسم است:
- ولاء عتق
- ولاء ضمان جریره
- ولاء امامت.
***زوجیت همچون نسب دارای آثار و احکام بسیاری است، نظیر ارث و محرمیت
جهت مشاوره حقوقی با وکیل حقوقی و یا وکیل ارث، وکیل پایه یک دادگستری با شماره های گروه وکلای حکمت 09123439500-09120170676 در تماس باشید.
