در مواردی ممکن است میان شرکا در زمینه فروش سرقفلی مشاع تنش‌هایی به وجود آید. این اختلافات معمولاً از عدم توافق دو یا چند نفر از شرکا در مورد فروش سرقفلی ناشی می‌شود. در چنین شرایطی، فردی که خواهان فروش است ناچار به مراجعه به دادگاه یا مراجع قضایی مربوطه برای دریافت دستور فروش سرقفلی مشاع می‌شود.

فروش سرقفلی چیست؟

قبل از ورود به بحث فروش سرقفلی یا صدور دستور فروش آن، بهتر است ابتدا بهتر است بدانیم حق سرقفلی ، مبلغی است که مستاجر تحت عنوان سرقفلی به مالک ملک پرداخت می نماید وبنحوی برای مستاجر و دارنده سرقفلی حق رجحان و برتری در اجاره نمودن ملک ،ایجاد می کند

• حق کسب و پیشه و تجارت را با یک مثال روشن کنیم. فرض کنید فردی یک مغازه یا مکان تجاری را اجاره می‌کند و در طول سال‌های متمادی، با توجه به سلیقه شخصی و روش‌های خاص خود، به توسعه کسب و کار و جذب مشتریان می‌پردازد. به طور طبیعی، پس از مدتی این مکان تجاری به شهرت و معروفیت خاصی دست می‌یابد و مشتریان ویژه‌ای را به خود جلب می‌کند. این شکوفایی کسب و کار برای مستاجر، حقی را ایجاد می‌کند که دارای ارزش مالی است و به طور معمول از آن به عنوان حق کسب و پیشه و تجارت یا حق سرقفلی یاد می‌شود (البته باید توجه داشت که این حق بر اساس قوانین متفاوت در سال‌های مختلف، معانی متفاوتی دارد و سال اجاره می‌تواند تعیین‌کننده باشد).

مفهوم حق کسب و پیشه یا تجارت

حق کسب و پیشه و تجارت با سرقفلی تفاوت‌های اساسی دارند و نباید این دو را به یک شکل تعریف کرد. در مورد حق کسب و پیشه، مستاجر نیازی به تمدید قرارداد ندارد و می‌تواند به مدت دلخواه در ملک اجاره‌ای خود فعالیت کند. مالک نمی‌تواند مستاجر را به تخلیه ملک تجاری وادار کند. اگر مالک بخواهد قرارداد را پایان دهد، باید مبلغی را به عنوان حق کسب و پیشه یا تجارت به مستاجر پرداخت کند که این مبلغ نشان‌دهنده اعتبار و شهرتی است که مستاجر در ارتباط با آن ملک کسب کرده است. دلایل مشخصی وجود دارد که مالک می‌تواند قرارداد را خاتمه دهد، که به شرح زیر است:

• چنانچه صاحب ملک قصد داشته باشد ملک را نوسازی نماید، می‌تواند با  پرداخت  حق کسب و پیشه یا تجارت به مستأجر، قرارداد را خاتمه دهد.
• در صورتی که صاحب ملک قصد داشته باشد از آن برای زندگی خود یا اعضای نزدیک خانواده‌اش بهره‌برداری کند.
• در نهایت، اگر صاحب ملک برای حرفه‌اش به دارایی خود نیاز داشته باشد، باید با پرداخت حق کسب و پیشه و تجارت به مستأجر، قرارداد را لغو کند.
• و سایر موارد

تعیین مبلغ سرقفلی و یا حق کسب و پیشه

پس از آگاهی از مفهوم حق کسب و پیشه و سرقفلی، شناخت نحوه تعیین این حقوق خالی از اهمیت نیست. به همین دلیل، دادگاه به ملاک‌های خاصی برای تعیین این حقوق برای مستاجر توجه کرده است. این ملاک‌ها شامل موارد زیر است:

• مکان و کیفیت محل فعالیت اقتصادی یا تجاری
• وضعیت و ویژگی‌های اجاره به لحاظ مزایای مشخص شده در قرارداد برای مستأجر یا مالک.
• مدت زمان فعالیت مستاجر و شهرت و اعتبار او که در طول دوره اجاره ملک در منطقه کسب کرده است.
• وضعیت ساختمان اجاره‌ای می‌تواند نقش مهمی در شکل‌گیری شهرت و اعتبار مستأجر ایفا کند.
• نوع فعالیت تجاری نیز نقش مهمی در تعیین مقدار سرقفلی و حق کسب و پیشه ایفا می‌کند.

مراحلی که برای فروش مال مشاع باید دنبال کرد عبارت اند از:

مال مشاع به اموالی اطلاق می‌شود که دارای چندین مالک است و سهم هر یک از شرکا تا زمان تقسیم آن به صورت برابر و مساوی می‌باشد. روش‌های به‌دست‌آوری مال مشاع متنوع است؛ به‌عنوان مثال، این اموال ممکن است از طریق ارث به وارثان منتقل شده یا شرکا با جمع‌آوری سرمایه‌ای مشترک اقدام به خرید آن کرده باشند. به عنوان نمونه، در خرید یک زمین کشاورزی، میزان مالکیت و تصرف هر شریک به اندازه سرمایه‌ای است که برای خرید آن زمین یا ملک پرداخت کرده‌اند. در صورتی که این مال مشاع به‌صورت موروثی باشد و یکی از وارثان یا تمامی آن‌ها بخواهند آن را به فروش برسانند، باید مراحل مشخصی را برای انجام این معامله دنبال کنند:

مرجع صلاحیت دار برای گرفتن دستور فروش سرقفلی مشاع

افرادی که درخواست فروش سرقفلی مشاع دارند، در صورت عدم توافق با سایر مالکان، می‌توانند درخواست خود را به دادگاه ارائه دهند. پس از دریافت دادخواست فروش، دادگاه از شرکای مربوطه دعوت می‌کند تا در جلسه رسیدگی حاضر شوند و به احتمال زیاد در خصوص فروش سرقفلی مشاع میانجیگری کند.

نقش وکیل در دستور فروش سرقفلی مشاع

سرقفلی به عنوان حقی که بر مبنای اعتبار و شهرت شکل می‌گیرد، به ویژه در حوزه اماکن تجاری ارزشمند است. به همین دلیل، فرآیند فروش آن ممکن است با چالش‌هایی همراه باشد. متقاضیان برای اخذ مجوز فروش سرقفلی مشاع ناگزیرند بارها به دادگاه‌ها مراجعه کنند. این روند به دلیل نیاز به صرف زمان و هزینه، ممکن است باعث ناامیدی آنها شود و حتی برخی را به ترک حق خود در فروش سرقفلی مشاع وادار کند. برای رفع این مشکلات، به افرادی که قصد فروش سرقفلی مشاع دارند، توصیه می‌شود با یک وکیل متخصص در این زمینه مشورت کنند. این کار می‌تواند به آنها کمک کند تا در کمترین زمان و با حداقل هزینه، بهترین نتیجه ممکن را از فروش سرقفلی خود به دست آورند.