عقود معوض و غیر معوض

عقود معوض و غیر معوض

برای دانستن عقود معوض و غیر معوض ابتدا عقد را تعریف میکنیم

عقد در اصطلاح: عقد از واژه عهد گرفته شده و در واقع یعنی عهد و پیمان بستن میان دو یا چند نفر.

عقد در حقوق: عقد به معنای تعهد یک یا چند نفر در مقابل فرد یا افرادی دیگر است که در واقع رابطه حقوقی بین طرفین عقد ایجاد شده است. تعهدهایی که در بین طرفین شکل می‌گیرد، می‌تواند مالی یا در قبال انجام کاری باشد.

عقد انواع مختلفی دارد از جمله آنها عقد معوض و عقد غیر معوض هستند.

عقود معوض و غیر معوض از عقود پر کاربرد هستند. از این رو بهتر است که اطلاعات کافی در رابطه با این عقود داشته باشیم

عقد معوض چیست؟

عقد معوض عقدی است که :

احدی از طرفین در مقابل عوضی که می دهد ، متقابلا عوضی از طرف مقابل دریافت می نماید .

در این عقد 2 عوض جنبه اصلی داشته و در مقابل هم قرار می گیرند .

بطور مثال :

فرض کنید شما قصد فروش خانه خود را دارید. خریدار با پرداخت مبلغ معینی به شما خانه شما را به تملک خود در می آورد . درواقع مال شما یعنی خانه تان با پول معاوضه شد. به این عقد، عقد معوض می گویند.

شروط عقد معوض چیست؟ 

• ۱- تقابل و هم سنگی بین عوض و معوض :

مواردی که معامله می شوند می بایست از نظر ارزش با یکدیگر برابر باشند.

در غیر اینصورت ممکن است تدلیس صورت گرفته باشد ، یا یکی از طرفین بخواهد با استناد به خیار غبن معامله را باطل نماید .

• ۲- طرفین معامله حق حبس دارند :

به این معنا که هر یک از طرفین می توانند اجرای معامله را منوط به انجام تعهدات طرف مقابل نماید .

و تا زمانی که طرف مقابل تعهدات خود را انجام نداده است، به تعهدات خودش عمل نکند.

• ۳- در قرارداد معوض، عوضین باید معلوم و معین باشند:

به این معنا که مواردی که قرار است مورد معامله و تعویض قرار گیرند به صورت کاملا واضح، مشخص شوند.

<عقد اجاره از دیگر عقود معوض است >

عقد غیر معوض چیست؟

در عقد غیرمعوض بر خلاف عقد معوض احدی از طرفین در قبال عوضی که می دهد چیزی دریافت نمی نماید .

بطور مثال : هدیه دادن یا بخشیدن مالی به شخص، بدون دریافت وجه به همین دلیل است که به این عقد، عقد مجانی هم می گویند. که در آن تنها یک نفر ملزم به پرداخت حق است و طرف مقابل هیچ تعهدی ندارد حتی میتواند آن را نپذیرد.

ویژگی و شروط عقد غیر معوض چگونه است ؟

در این نوع عقد، هیچ الزامی مبنی بر انتقال و یا معامله 2 عوض میان طرفین وجود ندارد .بلکه ممکن است فقط یکی از طرفین چیزی را به دیگری انتقال دهد.

در عقد غیر معوض می توان شرط عوض قرار داد بدین معنا که :

یکی از طرفین عوضی را منتقل نماید و متقابلا از طرف مقابل عوضی دریافت نکند لکن طرفین بصورت فرعی، پرداخت مبلغ و یا انجام تعهدی را شرط نمایند . بدیهی است که درج این شرط ماهیت غیر معوض بودن عقد را تغییر نمی دهد .

<عقد هبه از عقود کاربردی غیر معوض است>

عقود معوض و غیر معوض چه تفاوت هایی با هم دارند؟

• وجود عوض:

مهم‌ترین وجه تمایز میان این دو عقد، وجود عوض در قرارداد می باشد .

در زمان انعقاد یک قرارداد ، در صورتی که هر دو طرف موظف به رد و بدل کردن عوض میان یکدیگر باشند، این عقد را معوض و در صورتی که تنها یکی از طرفین ملزم به دادن عوض باشد، آن عقد را غیر معوض ( مجانی ) می نامند .

• انجام تعهدات:

همانطور که می‌دانید در عقد معوض، چنانچه یکی از طرفین به تعهد خود عمل ننماید ، طرف مقابل می تواند از ایفای تعهدی که بر عهده دارد امتناع نماید . لکن در عقد غیر معوض و مجانی، به دلیل اینکه هیچ عوض و مالی وجود ندارد در صورتی که طرفی که متعهد شده است، تعهد خود را انجام ندهد تنها می توان با توسل به شکایت وی را مجبور به ایفای تعهد ساخت .

تفاوت های بین این دو عقد را می توان در موارد زیر بررسی کرد:

– تعادل عوضین

در عقد معوض می بایست میان عوضین تعادل و هم سنگی وجود داشته باشد

اما در عقود غیر معوض چنین شرطی نداریم.

_بطلان عقد درصورت عدم وجود عوضین

در معاملات معوض پس از اینکه عدم وجود یکی از عوضین محرز شد ، عقد باطل می گردد . بطور مثال : در عقد بیع مشخص شود ک خانه وجود ندارد در اینصورت بیع به علت فقدان یکی از عوضین باطل می گردد .

لکن عدم وجود یکی از عوضین در عقود غیر معوض، منجر به بطلان عقد نمی گردد لکن نهایتا برای شما حق فسخ قرارداد ایجاد می نماید.

– معلوم بودن عوضین

در عقود معوض می بایست ، عوضین معلوم باشند لکن برخلاف آن در عقود غیر معوض این شرط ، مصداق و موضوعیت ندارد.

-حق حبس

در معامله معوض حق حبس برای هر دو طرف معامله وجود دارد

لکن در مورد معامله غیر معوض برای هیچ یک از طرفین حق حبس وجود ندارد.

 جهت مشاوره حقوقی با وکیل حقوقی و وکیل ملکی متخصص با شماره تلفن 09120170676 – 09123439500 تماس حاصل نمائید .