رفع تصرف عدوانی

مطابق قانون هرکس متصرف مالی است مالک شناخته خواهد شد مگر خلاف آن اثبات شود بنابراین متصرف عدوانی زمانی غاصب است که ثابت شود ملک متصرفی را به نحو عدوان و ستم تصاحب کند و کافی است در دعوی رفع تصرف عدوانی خواهان ثابت کند که سبق ید خود را اعم از مالکیت و یا تصرف با اثبات رساند.

تصرف عدوانی چیست ؟

اگر ملکی در تصرف شخصی بنام علی باشد و شخص دیگری بنام حسن آن ملک را ،بدون رضایت علی،از تصرف وی خارج کند این عمل حسن تصرف عدوانی محسوب می گرددکه  النهایه علی می تواند به 2 طریق حقوقی و یا کیفری علیه حسن شکایت نماید ،که در طریق حقوقی آن باید مراتب ذیل اثبات گردد.

روش های رفع تصرف عدوانی:

1-حقوقی

2-کیفری

رفع تصرف عدوانی حقوقی :

1-متصرف سابق ثابت کند که ،ملک سابقا در تصرف وی بوده و این تصرف وی مشروع و قانونی بوده بعبارتی کسی که ملکی را بصورت غیر قانونی تصرف کرده باشد نمی تواند علیه متصرف جدید دعوی رفع تصرف عدوانی را، مطرح کند.

2.تصرف جدید،متصرف عدوانی اثبات گردد.

3.غیر قانونی بودن تصرف ،متصرف جدید نیز اثبات گردد.

رفع تصرف عدوانی کیفری :

در امور کیفری مجرم باید با علم به موضوع جرم و از روی عمد عمل مجرمانه را مرتکب شود بنابراین مترف عدوانی کیفری مال غیر منقول را با عمد و علم باید بدون اذن مالک و یا رضایت او از تصرف مالک خارج کرده است مطابق قانون مجازات اسلامی مرتکب به مجازات یک ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.

شرایط دعوای تصرف عدوانی حقوقی:

1-  دعوای تصرف عدوانی لزوما در مورد اموال غیر منقول مطرح می شود ؛ مانند خانه و زمین . بنابراین ، در مورد اموال منقول همچون خودرو امکان اقامه دعوای تصرف عدوانی وجود ندارد .

2- خواهان دعوا یعنی کسی که می خواهد دعوای تصرف عدوانی اقامه کند بایستی حتما خودش ، قبل از متصرف عدوانی ، در آن مال غیر منقول متصرف بوده باشد .

3-نکته مهم این است که تصرف خوانده یعنی کسی که دعوای تصرف عدوانی علیه او مطرح می کنیم ، بایستی بعد از خوانده مال را تصرف کرده باشد . اگر خود خوانده هم قبل از خواهان متصرف بوده باشد ، در اینصورت خواهان متصرف سابق نیست ؛ پس نمی تواند دعوای تصرف عدوانی را اقامه نماید . 

4- تصرف مذکور دراین ماده بایستی بصورت عدوانی بوده باشد. پس در صورتی که تصرف دیگری در مال غیر منقول دارای جنبه قانونی داشته باشد و با رضایت صورت گرفته باشد ، نمی توان آن را تصرف عدوانی دانست . قانونگذار مفهوم ” تصرف عدوانی ” را مشخص نکرده است، اما عبارت ” بدون رضایت ” بکار برده شده است که تا حد زیادی مفهوم ” عدوانی ” را بیان می کند.

تفاوت دعوی تصرف عدوانی و ممانعت از حق و مزاحمت و خلع ید در چیست؟

در دعوی تصرف عدوانی صرف تصرف متصرف سابق کفایت می کند ،و اینکه اثبات گردد ملک بدون رضایت مالک و بصورت غیر قانونی  از تصرف وی خارج شده.

و لکن  دردعوی خلع ید خواهان باید الزاما مالک رسمی ملک( سند تک برگی یا منگوله دار) داشته باشد ،که بتواند دعوی خلع ید را علیه متصرف مطرح کندو لکن در دعوی تخلیه ملک، ملک با رضایت مالک یا متصرف سابق در اختیار متصرف جدید قرار داده شده است.

تصرف شریک مشاعی عدوانی محسوب خواهد شد :

تصرف شریک مشاعی در سهم شرکاء دیگر بدون رضایت آنها،  اگر با سوء نیت باشد ،تصرف عدوانی محسوب می شود.

چه مدت تصرف شامل تصرف عدوانی خواهد شد ؟

خواهان دعوی تصرف عدوانی ،میبایست حداقل بمدت عرفی ،در ملک تصرف داشته باشد که  عملا رویه  شعبات  در این مورد  متفاوت است ( معمولا 1 سال )

در تصرف عدوانی صرف تصرف کافی است؟

در دعوی تصرف عدوانی صرف تصرف متصرف کافی  است ومانند دعوی خلع ید نیاز به  احراز مالکیت رسمی خواهان نیست.

ذی سمت بودن خواهان دعوی تصرف عدوانی:

کسانی که قائم مقام مالک هستند نیز می توانند به نمایندگی از طرف مالک طرح دعوی رفع تصرف عدوانی نمایند مانند سرایدار و….

در ادامه بخوانید:دعوای ممانعت از حق

استنادات قانونی رفع تصرف عدوانی:

ماده 37 قانون مدنی:

تصرفی که ثابت شود ناشی از مملک یا ناقل قانونی نیست معتبر نخواهد بود.

ماده 35 قانون مدنی:

تصرف بعنوان مالکیت دلیل مالکیت است، مگر خلاف آن ثابت شود.

ماده 158 قانون آیین دادرسی مدنی:

دعوای تصرف عدوانی عبارتست ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال منقول را از تصرف متصرف خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می کند.

نکته .دعوی تصرف متصرف صرفا در مال غیر منقول مصداق دارد و در اموال منقول نمی توان دعوی تصرف عدوانی را مطرح نمود.

ماده 161 قانون آیین دادرسی مدنی:

در دعوای تصرف عدوانی ،ممانعت از حق و مزاحمت ،خواهان باید اثبات کند که موضوع دعوا حسب مورد قبل از خارج شدن ملک از تصرف وی یا قبل ازممانعت و یا مزاحمت در تصرف و یا مورد استفاده یاو بوده و بدون رضایت او و یا به غیر وسیله قانونی از تصرف وی خارج شده است.

ماده 162 قانون آیین دادرسی مدنی:

در دعاوی تصرف عدوانی و مزاحمت و ممانعت از حق ،ابراز سند مالکیت دلیل بر سبق تصرف و استفاده از حق می باشد مگر آنکه طرف دیگر ،سبق تصرف و استفاده از حق خود را را به طریق دیگر اثبات کند.

ماده 163 قانون آیین دادرسی مدنی:

کسی که راجع مالکیت یا اصل حق ارتفاق یا انتفاع ،اقامه دعوی نموده ،نمی تواند نسبت به تصرف عدوانی وممانعت از حق طرح دعوی کند.

ماده 690 قانون مجازات اسلامی:

هرکس با عملیاتی اقدام به تجاوز و تصرف عدوانی یا ایجاد مزاحمت یا ممانعت از حق نماید به یک ماه تا یک سال حبس محکوم می شود.