قوه قهریه(فورس ماژور)

یکی از مباحث چالش برانگیز ، در قراردادهای مشارکت در ساخت که موجب وقفه موقت و یا دائم در اجرای عملیات ساخت و ساز می گردد مسئله ، قوه ی قهریه و یا فورس ماژور می باشد.ما در این مطلب سعی کرده ایم از صفر تا صد قوه قهریه را برای شما بازگو کنیم پس با ما تا انتها همراه باشید.در هر کجای این مقاله اگر سوالی برایتان پیش آمد آن را در قالب کامنت برای ما بیان کنید تا وکلای مجرب و متخصص گروه وکلای حکمت به آن پاسخ دهند.

مفهوم قوه قهریه چیست ؟

مفهوم قوه قهریه (فورس ماژور) عاملی خارجی است که موجب عدم انجام تعهد و یا تاخیر در انجام تعهد متعهد مندرج در قرارداد می گردد .
به عبارتی نوعی جبر و زور خارجی است که مانع انجام و ایفاء تعهد متعهد گردد و برحسب رویه معمول در عرف و عقل و وجدان نمی توان متعهد را مجبور به انجام تعهد خود نمود .

مثال:
زلزله موجب تخریب ساختمان گردد و موجب عدم ایفاء تعهد سازنده ، مبنی بر تحویل آپارتمان در موعد مقرر ، به مالک / مالکین گردد ، بنابراین می بایست در هنگام انعقاد قرارداد …
1- موارد و مصادیق قوای قهریه را به دقت معین نمائید .
2- در خصوص ادامه و استمرار قرارداد ( از حیث ساقط شدن / یا به قوت خود باقی بودن پس از وقوع قوه قهریه ) تصمیم مقتضی بگیرید .

انواع قوه قهریه کدامند؟

1- طبیعی مانند : سیل ، آتش سوزی، زلزله و…
2- غیرطبیعی بر حسب اقدامات بشر ، قوای قهریه بوجود آید
مانند جنگ ، شورش ، انقلاب و .. یا تغییر قوانین و مقررات و آئین نامه ها .
3- با توافق طرفین معامله ، جزء قوای قهریه محسوب گردد .

قوه ای قهریه ، در صورتی که حائز شرایط ذیل باشد ؛ دلیلی موجه و منطقی، برای عدم انجام تعهد متعهد محسوب می گردد و سازنده مسئولیتی در قبال پرداخت خسارت به مالک ندارد .
1- عاملی خارج از وجود شخص متعهد ، مانع انجام تعهد متعهد باشد مثل سیل و زلزله
بنابراین اگر سازنده بر اثر اضطرار و فشار و یا سایر موارد … قادر به انجام تعهد نباشد نمی تواند ادعا نماید عاملی از خارج از وجود او ، مانع انجام تعهد او شده مثل ورشکستکی و یا بدهی وی و یا در صورتی که متعهد له و یا شخص ثالث مانع ایفاء تعهد متعهد گردد . نمی توان متعهد را محکوم به پرداخت خسارات مندرج در قرارداد نمود .

2- وقوع قوه قهریه برای متعهد، قابل پیش بینی نباشد .
اگر وقوع قوه قهریه ، برای متعهد قابل پیش بینی نبوده ، متعهد محکوم به پرداخت خسارت نمی گردد ، مثلا سازنده نمی دانسته که به زودی در آن منطقه سیل می آید و موجب تخریب بنای احداثی در مسیر رودخانه میگردد .

3- برحسب رویه عرفی و عقلی ، جلوگیری از وقوع قوه قهریه برای متعهد قابل دفع یا اجتناب نباشد .
بدین مفهوم که سازنده می توانسته اقداماتی برای جلوگیری از وقوع آن حادثه فراهم آورده و نیاورده باشد مثل آنکه می توانسته برای جلوگیری از سیل اقدامات پیشگیرانه انجام دهد ولکن انجام نداده .

پیشنهاد می شود این مطلب را از دست ندهید:چطور یک قرارداد خوب تنظیم کنیم؟

نکات مهم  به گفته داود چشمی وکیل پایه یک دادگستری:

موارد فورس ماژور و یا قوه قهریه ی مندرج در بالا ، تمثیلی بوده و نه حصری . این بدان مفهوم می باشد که موارد دیگری را هم می توان مشمول فورس ماژور محسوب نمود و فورس ماژور صرفاً محدود به موارد مندرج در بالا نیست . مثل اعتصاب کارگران و…

طرفین قرارداد مشارکت در ساخت ، پس از وقوع قوه قهریه ، می توانند نسبت به تعیین تکلیف قرارداد از حیث ( استمرار یا خاتمه دادن به آن ) به نحو ذیل رفتار نمایند :

1- پس از وقوع قوه قهریه(فورس ماژور) ، قرارداد بدون اراده طرفین ، منفسخ شود:

یعنی اینکه قرارداد بلافاصله پس از وقوع زلزله و یا سیل از درجه اعتبار ساقط گردد که ، در اینصورت در متن قرارداد می بایست قید گردد .
پس از وقوع زلزله و یا سیل و یا ……..، قرارداد خود به خود و بدون اراده طرفین ، منفسخ و از درجه اعتبار ساقط می باشد .

2- تمدید خود به خودی قرارداد در قوه قهریه:

بطور مثال :
در صورت وقوع سیل یا زلزله و یا … تعهدات طرفین قرارداد ، موقتاً به حالت تعلیق در می آید و پس از رفع قوه قهریه ، متعهد می بایست تعهدات خود را اجراء کند و مدت تعلیق ، به مدت تعهد اضافه می شود .

3- تعهدات مندرج در قرارداد ، تا زمان رفع قوه قهریه ، بصورت موقت تعلیق گردد و قرارداد ، پس از مدت تعلیق تعیین تکلیف شود .

یعنی طرفین توافق میکنند تا زمانی که قوای قاهره پابرجاست قرارداد معلق باشد و بعد از رفع اثر ، قرارداد اثر اولی را پیدا کند .

4- چنانچه پس از وقوع قوه قهریه و تعلیق تعهدات ، شرایط به نحوی تغییر کند که اساس تعهد و توافق طرفین را از بین ببرد یا دگرگون کند بهتر است طرفین در خصوص قرارداد از این حیث هم تعیین تکلیف نمایند . مثل آنکه بر اثر زلزله ، کلیه ی منابع آبی زیرزمینی ، برای انجام کشاورزی از بین رفته برود .

در خصوص جزئیات تعلیق قرارداد بدلیل قوای قاهره طرفین باید توافق کنند که اگر شرایط قراردادی بصورت کلی متفاوت شد قرارداد چه اثری پیدا کند بعتر است .

5- اگر وام های اعطایی ازطرف بانک ها ، موجب افزایش شدید قیمت ارز و مسکن گردد آیا این مورد را می توان جزء فورس ماژور محسوب گردد ؟

از آنجاییکه ، اقتضای مراودات اقتصادی و تجاری ، ریسک های مالی است ؛ بنابراین این مورد را نمی توان جزء قوای قهریه محسوب نمود و موجب رفع مسئولیت متعهد نمی گردد ولکن بهتر است این موارد هم در قرارداد ، قید گردد .

پیشنهاد ما به شما مطالعه مقاله  الزام به تنظیم سند رسمی ملک :الزام به تنظیم یند رسمی 

گروه وکلای حکمت: 

شما در این مقاله با قوه قهریه یا فورس ماژوور آشنا شدید و منوجه شدید که قوه قهریه در قراردادها و تنظیم آن بسیار اهمیت بالایی دارد.

گروه وکلای حکمت توصیه میکند به هنگام تنظیم قرارداد از وکیل  قرارداد و مشاوره حقوقی  وکیل حقوقی ، وکیل قرارداد ، وکیل ملکی کمک بگیرید تا قراردادی اصولی و مبتنی بر قواعد حقوقی داشته باشید.