عقد مضاربه چیست؟شرایط مهم و کاربردی

قرارداد مضاربه، یکی از اقسام عقود معین در قانون مدنی می باشد که شرایط ، آثار و و ویژگی های آن به طور دقیق توسط قانونگذار در قانون معین شده است .

در این عقد، احدی از طرفین وجه نقدی در اختیار طرف دیگر یعنی عامل (مضارب) قرار می دهد تا با آن به تجارت بپردازد و النهایه سود حاصل از آن میان طرفین به صورت مشارکتی و توافقی تقسیم می گردد.

عقد مضاربه ویژگی های خاصی دارد که در این مقاله به شرح و تفصیل بدان می پردازیم :

عقد مضاربه چیست؟

معنای لغوی :

در لغتنامه، مضاربه به معنی تجارت و معامله اشتراکی با سرمایه یکی از طرفین قرارداد، زد و خورد کردن می باشد.

معنای اصطلاحی و حقوقی :

ماده ۵۴۶ قانون مدنی درباره قرارداد مضاربه چنین بیان می دارد :

شرایط مضاربه

مضاربه از عقود جایز است و دارای شرایط ذیل می باشد :

1. ایجاب و قبول در مضاربه.
2. وجود عقل، بلوغ و اختیار در هر یک از طرفین (مالک و مضارب).
3. تعیین دقیق حصه طرفین ( مالک و عامل ) با توافق طرفین.
4. صرف سرمایه تعلق گرفته در راه مشروع و قانونی توسط مضارب
5. سرمایه می بایست نقد و مقدار آن مشخص باشد.
6. مضارب، توانایی انجام کار را داشته باشد.
7. مضارب نمی تواند سرمایه مالک را به شخص ثالثی انتقال دهد تا با آن به تجارت بپردازد.

تخلفات و مواردی که عامل می بایست جبران خسارت نماید

1. مضارب، برخلاف عرف موضوع تجارت رفتار کند.
2. مضارب، برخلاف عرف مکان و یا زمان تجارت رفتار کند.
3. حد متعارف و معمول را رعایت نکند و معاملات وابسته به شانس انجام دهد.
4. به صورت عمدی یا غیر عمدی اتلاف سرمایه نماید.
5. باعث نقصان و ضرر در مال گردد.
6. در استفاده از مال تعدی و تفریط نماید.
7. در صورت مطالبه سرمایه از طرف مالک، به دلایلی از استرداد مال خودداری نماید.

نکته مهم:

در اینجا ذکر این نکته مهم است که سود حاصل از مضاربه حلال می باشد لکن باید توجه داشت که در مواقعی، امکان دارد در صورت بی دقتی، معامله وارد فرض ربا شود.

تفاوت ربا و مضاربه

1- در مضاربه احتمال سود و زیان برای هر دو طرف وجود دارد؛ يعنى سرمايه گذار و كارگزار هر دو در سود و زيان سهيم هستند، اما در ربا تمام زیان ها متوجه وام گیرنده و تمام سود برای رباخوار است.

2- همچنین نحوه تقسیم سود در مضاربه به صورت درصدی از سود است ولی در ربا اساساً درصدی از اصل پول و سرمایه، ملاک محاسبه زیاده و بهره قرار می گیرد. پس بنابراین ربا در اقتصاد و معاملات مالی،ممنوع است. این درحالی است که در مقابل ، مضاربه بعنوان عقدی جایز محسوب میشود…

3- از دیدگاه قانونگذار ،ربا در قوانین  مختلف بند12 اصل 3، اصل 4، اصل 43 و اصل 49 قانون اساسی ممنوع شده است و عقد مضاربه را در ماده 546 قانون مدنی و ماده 9 قانون عملیات بانکی مجاز محسوب نموده است.

در وهله اول ممکن است ظاهر ربا و مضاربه شبیه بهم باشند اما دارای تفاوت در این اصول اساسی هستند .

نکته: همواره می بایست به قصد و اراده طرفین در خصوص قرارداد توجه نمود.

اگر قصد و اراده شما بر این بوده است که با دادن این مبلغ به طرف مقابل در سود و زیان حاصله از تجارت توسط آن شخص شریک شوید و همچنین طرف مقابل نیز، با پولی که از شما اخذ نموده وارد بازار کار و سرمایه گذاری شود ، این روش کاملا در دایره عقد مضاربه قرار می گیرد.

ابطال قرارداد مضاربه

طبق (ماده 551 قانون مدنی) قرارداد مضاربه تحت شرایط ذیل منفسخ می شود :

1. در صورت فوت یا جنون یا سفه یکی از طرفین عقد مضاربه
2.  ورشکسته و یا مفلس شدن مالک
3. تلف شدن کل سرمایه و یا سود حاصل از آن
4. عدم امکان تجارتی که مورد توافق طرفین بوده ( عدم حصول موضوع قرارداد )

جهت مشاوره حقوقی با وکیل حقوقی، وکیل پایه یک دادگستری، با شماره تلفن 09120170676 – 09123439500 تماس بگیرید.