حجب در ارث و اقسام آن- کاربردی

تعریف حجب

حجب در لغت به معنی: پوشاندن و مانع شدن است
و در اصطلاح حقوقی به حالتی گفته می شود که: یکی از وارثان مانع از بردن ارث به صورت کلی و یا جزئی از مورث(صاحب میراث) توسط وراث دیگر بشود، و این حالت گاهی به خاطر این موضوع که شخص حاجب دارای نسبت نزدیک تری با متوفی نسبت به وراث دیگر است اتفاق می افتد، زیرا که شخص دارای نسبت نزدیکتر به لحاظ قانونی دارای حق تقدم در ارث بردن از متوفی نسبت به دیگران می باشد.

مثلا:در قانون مدنی اشخاصی که از میت ارث میبرند به سه دسته و یا اصطلاحا طبقه تقسیم می شوند، طبقه ی اول شامل فرزندان و پدر و مادر متوفی می شود وتا زمانی که کسی از این طبقه زنده باشد تمام ارث بین ایشان تقسیم می شود و هیچ ارثی به افراد طبقات دوم شامل برادران و خواهران و فرزندان آن ها و اجداد و یا طبقه ی سوم که شامل دایی ها و عمو ها و عمه و خاله ها و فرزندانشان هستند نخواهد رسید.

زیرا افراد طبقه ی اول از نظر قانون مدنی دارای تقدم در ارث نسبت به افراد طبقه ی دوم هستند و همین حق تقدم را افراد طبقه ی دوم نسبت به افراد طبقه ی سوم دارند و ایشان را تا وقتی که زنده هستند به طور کلی از بردن ارث محروم می نمایند، این موضوع را در قانون مدنی حجب می نامند.

حجب در روابط افراد یک طبقه

حجب هم چنین در خصوص تقدم اقوام دارای درجه ی قرابت نزدیک تر اگر چه از یک طبقه باشند هم وجود دارد به عنوان مثال تا زمانی که فرزندان زنده باشند، نوادگان از متوفی ارث نمی برند زیرا فرزندان درجه ی قرابت نزدیکتری نسبت به نوادگان دارند و به همین خاطر موجب حجب آن ها در ارث بردن می شوند.

عین همین رابطه در مورد برادران و خواهران و فرزندانشان در طبقه ی دوم و افراد طبقه ی سوم و اولادشان وجود دارد و در همه ی طبقات والدین مانع و حاجب فرزندان خود در ارث بردن می شوند.

اقسام حجب

حجب در قانون با توجه به روابطی که بین وارثان وجود دارد به دو نوع حرمانی و نقصانی تقسیم می شود .

حجب حرمانی: حجب حرمانی ، نوعی از حجب است که باعث محرومیت وارث به طور کامل از بردن ارث میشود مثل ممانعت افراد طبقه ی اول وراث از بردن ارث توسط افراد طبقه ی دوم.

حجب نقصانی: حجب نقصانی نوعی از حجب است که در آن با وجود در قید حیات بودن برخی از وراث برخی دیگر از بردن قسمتی از سهم الارث خود محروم می گردند.

مانند: محروم شدن همسر از بردن بیش از یک هشتم میراث شوهر خود، در صورتی از او اولاد داشته باشد، این در حالی است که اگر زن از شوهر خود فرزندی نداشته باشد یک چهارم از میراث او را خواهد برد و در نتیجه فرزندان سهم الارث مادر خود را نصف می نمایند.

نکته: بعضی ورثه هیچ گاه دچار حجب حرمانی نمی شوند مثل زن، شوهر، پدر و مادر، دختر و پسر متوفی.

موارد حجر حرمانی

• مانند محروم شدن افراد طبقه ی دوم و سوم با وجود افراد طبق ی اول که اشاره کردیم.
• خویشاوندان پدری که با وجود خویشاوندانی که از پدر و مادر با متوفی قرابت دارند کلا از ارث محروم می شوند .

موارد حجب نقصانی

• مانند محروم شدن شوهر از نیمی از سهم الارث خود در صورتی که از همسر متوفی خود فرزند داشته باشد. و سهم او که در حالت نداشتن فرزند یک دوم میراث است به یک چهارم ارث به جا مانده خواهد رسید .
• همسر متوفی هم در صورت نداشتن اولاد از شوهر خود یک چهارم و در صورت داشتن فرزند از او یک هشتم سهم خواهد داشت.
• مادر و پدر متوفی هم در صورتی که متوفی دارای فرزند باشد بیش از یک ششم از میراث او سهم نخواهد برد.
• مادر متوفی در صورتی که متوفی دارای خواهر و برادرانی باشد بیش از یک ششم میراث را نخواهد برد .

به شرط آن که:
1- دو برادر یا یک برادر و دو خواهر و یا چهار خواهر باشند.

2- ابوینی یا ابی تنها باشند.

3- پدر آن ها زنده باشد.

4- از ارث محروم نباشند مگر به سبب قتل مورث.

نتیجه گیری مسئله ی حجب

مسئله ی حجب یک نوع مقوله ی تعدیل کننده برای تقسیم ارثیه می باشد و ضابطه ی آن به ضابطه ی الاقرب و فالاقرب معروف می باشد که معنی آن حق تقدم خویشاوندان نزدیک تر در طبقه و یا درجه در ارث بردن از متوفی است.

و هر جا که فامیل نزدیکتر طبق این قائده موجود باشند فامیل و خویشان دور تر را از بردن ارث کلا و یا جزئا محروم می سازند.

جهت مشاوره حقوقی با وکیل حقوقی، وکیل ارث ، با شماره تلفن های 09120170676 – 09123439500 تماس بگیرید.