تنظیم وصیت نامه

پس از فوت شخص، در صورتی که وصیت نامه ای از متوفی موجود باشد، آثار حقوقی آن در تقسیم اموال وی ظاهر می شود. این موضوع زمانی اهمیت بیشتری پیدا می کند که وصیت نامه به صورت رسمی تهیه شده باشد.

ما در این مقاله ضمن تعریف وصیت نامه و انواع آن، به موارد قانونی تنظیم وصیت نامه و شرایط ابطال آن، اشاره خواهیم کرد.

تنظیم وصیت نامه 

معنای لغوی وصیت:

از ریشه وصی و در لغت به معنای عهد، فرمان دادن و سفارش کردن می باشد.

هر شخص قبل از فوت، می تواند اقدام به نوشتن وصیت نامه نماید.

فرد در وصیت نامه می تواند به افرادی که پس از فوت او زنده هستند، کارهایی را سپرده و از آنها بخواهد که در غیبت وی این کارها را انجام دهند.

توجه به این نکته ضروری می باشد که:

شخص موصی (وصیت کننده) تنها می تواند در مورد یک سوم از اموال و دارایی های خود، تعیین تکلیف نماید.

 طرفین عقد وصیت

•  (موصی)

به شخصی که وصیت میکند، موصی گفته می شود.

• (موصی له)

به کسی که مالی به نفع او وصیت شده، موصی له گفته می شود.

• (وصی)

به کسی که انجام امر و یا اموری (بطور مثال: اموال وصیت کننده را پس از فوت وی، اداره کند و درآمد حاصله را صرف امر یا امور خاصی نماید) به وی محول شده است، وصی می گویند.

• (موصی به)

 به مال مورد وصیت، می گویند.

انواع وصیت نامه

• وصیت نامه تملیکی یا وصیت نامه ملکی:

“در اینگونه وصیت نامه، موصی (وصیت کننده)، تمام یا قسمتی از مال و اموال خود را به نفع موصی له (کسی که از وصیت نامه نفع می برد)، وصیت می کند.”                

• وصیت نامه عهدی:

به وصیتی گفته می شود که:

وصیت کننده، فرد یا افرادی را، برای پس از مرگش، مسئول انجام یکسری کارها و امور می نماید. در حقیقت در اینگونه وصیتنامه ها، مال یا اموالی به نفع طرف مقابل، وصیت نمی شود و تنها مسئولیت انجام یکسری امور و کارها بر عهده شخص وصی قرار خواهد گرفت.

***نکته

در وصیت نامه عهدی، وصیت کننده می تواند مجموعه ای از امور و کارها را به شخص وصی بسپارد.

بطور مثال: وصی از اموال وصیت کننده، نگهداری کند و درآمد حاصله از آن را صرف مخارج خانواده و فرزند وصیت کننده نماید و مابقی را خرج خیریه نماید. 

انواع وصیت نامه (از حیث طریقه تنظیم)

وصیت نامه های فوق الذکر، ممکن است به شیوه های ذیل تنظیم گردد:

1.وصیت نامه عادی

وصیت نامه دستی یا عادی به وصیتی گفته می شود که:

“وصیت کننده، وصیت نامه را به دستخط و امضاء خود تنظیم می کند و دارای تاریخ روز و ماه و سال می باشد.”

***در صورت عدم رعایت شرایط شکلی فوق، وصیت نامه اعتبار لازمه را ندارد مگر سایر وراث، به صحت آن اقرار نمایند.

ارزش قانونی وصیت نامه غیر محضری

• وصیت نامه غیر محضری در صورتی که به دستخط موصی (متوفی) و در زمان حیاتش نوشته شود و دارای تاریخ روز و ماه و سال باشد، دارای اعتبار قانونی است.
• اگر شرایط شکلی تنظیم وصیت نامه رعایت نشود، وصیت نامه اعتبار ندارد مگر آنکه سایر ورثه به صحت آن گواهی دهند.
• اگر وصیت نامه بصورت دستی و عادی تنظیم شود (نه رسمی)، امکان دارد سایر ورثه متن وصیت نامه و یا امضای مورث (متوفی) را در زمان حیاتش، مورد تردید و خدشه قرار دهند در اینجاست که دادگاه جهت احراز صحت و اصالت وصیت نامه، آن را به کارشناسی ارجاع می دهد، که در نهایت قاضی در جهت احراز واقعیت می تواند شهادت شهود را استماع نماید.

2. وصیت نامه رسمی 

یک نوع دیگر وصیت نامه، وصیت نامه رسمی می باشد که:

توسط وصیت کننده، در دفترخانه اسناد رسمی تنظیم می گردد.

وصیت نامه رسمی، دارای اعتبار زیادی می باشد و ورثه تنها می توانند ادعای جعلیت آن را مطرح نمایند البته اگر واقعا جعلی باشد.

3.وصیت نامه سری:

وصیت نامه ای است که:

به دستخط وصیت کننده و یا شخص دیگری، بصورت سری و پنهانی تنظیم می گردد و در صندوق امانت اداره ثبت محل اقامت وصیت کننده، به ودیعه گذاشته می شود و ترکیبی از وصیتنامه عادی و رسمی می باشد.

وصیت کننده هر زمان که بخواهد، می تواند وصیتنامه سری را عودت نماید.

***ضمنا فرد بی سواد نمی تواند وصیت نامه سری تنظیم نماید.

اعتبار وصیت نامه سری

وصیت نامه سری، دارای اعتبار قانونی لازم می باشد.

 اعتبار وصیت نامه بدون شاهد

حال سوالی که در اینجا پیش می آید این است که، آیا وصیت نامه عادی و دستی بدون شاهد اعتبار دارد یا خیر؟

• چنانچه منظورتان وصیت نامه رسمی می باشد که (در دفتر اسناد رسمی تنظیم شده است)، اینگونه وصیت نامه دارای اعتبار زیادی است و تنها می توانید ادعای جعلیت آن را مطرح نمائید البته اگر واقعا جعلی باشد.
• لکن چنانچه وصیت نامه بصورت دستی و عادی تنظیم شود (نه رسمی) و به دستخط شخص موصی (متوفی در زمان حیاتش) نوشته نشده باشد و دارای تاریخ روز و ماه و سال نباشد، دارای اعتبار قانونی نمی باشد. بعبارتی این وصیت نامه اعتبار ندارد مگر آنکه سایر ورثه به صحت آن گواهی دهند.

حال امکان دارد شرایط شکلی فوق هم رعایت شده باشد لکن باز هم سایر ورثه، متن وصیت نامه و یا امضای مورث را مورد تردید و خدشه قرار دهند. که در اینجا دادگاه، جهت احراز صحت و اصالت وصیت نامه، آن را به کارشناسی ارجاع می دهد و شهادت شهود را استماع می نماید.

رجوع از وصیت

وصیت کننده تا زمانی که زنده است، می تواند از وصیت خود عدول کند (برگردد)

وصیت نامه مازاد بر یک سوم

مطابق قانون، وصیت کننده تنها می تواند، تا یک سوم (ثلث) از کل مال و اموالش را به نفع دیگران، وصیت نماید.

لازم به ذکر است، وصیت تا میزان یک سوم اعتبار داشته و مازاد بر آن، اعتبار ندارد. مگر سایر ورثه به این امر رضایت دهند.

تنفیذ وصیت نامه به چه معناست؟

تنفیذ وصیت نامه در مواردی لازم است که:

وصیت نامه به صورت دستی و یا عادی تنظیم گردد و سایر ورثه آن وصیت نامه را قبول نداشته باشند که در این صورت می بایست دادخواست حقوقی مبنی بر تنفید وصیت نامه عادی را به دادگاه تقدیم نمایید.

اعتراض به وصیت نامه

در موارد ذیل می توان به وصیت نامه اعتراض کرد:

• موصی (وصیت کننده) بیشتر از یک سوم اموالش را به نفع شخص خاصی، وصیت کرده باشد. مگر سایر وراث به این امر رضایت دهند.
• وصیت برخلاف قوانین و مقرارت آمره و اجباری باشد، مثلا برخلاف قانون ارث، میزان سهم پسر و دختر را برابر نماید، مگر سایر ورثه رضایت دهند یا ورثه ای را بموجب وصیت نامه، از ارث محروم نماید.
• وصیت نامه به دستخط موصی (متوفی در زمان حیاتش) نوشته نشده باشد و دارای تاریخ روز و ماه و سال نباشد دارای اعتبار قانونی نیست بعبارتی وصیت نامه اعتبار ندارد مگر آنکه سایر ورثه به صحت آن گواهی دهند.
• وصیت نامه رسمی، جعلی باشد.

و…

وصیت نامه دستی

وصیتنامه ی دستی (خودنوشت یا عادی) همان وصیت نامه ای می باشد که:

تماماً به دستخط وصیت کننده (موصی) نوشته می شود و علاوه بر تاربخ، روز و ماه و سال، دارای امضای وصیت کننده نیز می باشد.

اگر میخواهید خودتان شخصا، وصیت نامه ای تنظیم کنید، یک برگ آچهار را بردارید و به دستخط خودتان متن وصیت نامه را بنویسید و ضمن درج تاریخ روز و ماه و سال، آن را امضا نمایید. این نوع وصیت نامه را وصیت نامه خودنوشت می نامند.

نکته 1***

در اینگونه وصیت نامه ها، مهر و اثر انگشت نمیتواند جایگزین امضا شود. البته اگر سایر ورثه آن را قبول کنند نسبت به سهم آنها اعتبار دارد. 

نکته 2***

تغییراتی که بعد از امضای وصیت نامه صورت گیرد، وصیت نامه جدید محسوب میشود و مجددا می بایست امضاء شود.

وصیت نامه فرد بی سواد

امکان تنظیم وصیت نامه فوق (دستی و بصورت خود نوشت) برای افراد بی سواد، وجود ندارد و آنها تنها می بایست بصورت رسمی اقدام به تنظیم وصیت نامه نمایند.

یعنی باید وصیت نامه خود را در دفترخانه اسناد رسمی تنظیم نموده و آن وصیت نامه را به صندوق امانات اداره ثبت اسناد، به امانت بگذارند.

نکته مهم ***

هر وصیتی که بدون رعایت تشریفات قانونی فوق تنظیم شود، در مراجع رسمی و دادگاهها پذیرفته نمی شود مگر اشخاص ذینفع در ترکه (ورثه) به صحت آن اقرار نمایند که در این صورت وصیت نامه صرفا نسبت سهم الارث وراثی که اقرار کرده اند، صحیح می باشد.

و افرادی که از اینگونه وصیت نامه نفع می برند می بایست دادخواست تنفیذ وصیت نامه عادی را در دادگاه حقوقی محل وقوع مال، تقدیم نمایند. 

نکته:

افرادی که قدرت تکلم ندارند باید وصیت نامه سری را، به دستخط خود بنویسند و امضاء کنند.

سوال: آیا موصی می تواند تا زمانی که زنده است، از وصیت خود رجوع نماید (برگردد)؟
پاسخ: بله موصی می تواند تا زمانی که زنده است، از  وصیت خود رجوع کند. حتی اگر موصی له (کسی که وصیت به نفع او شده)، موصی به را قبض (تصرف نموده) باشد.

اعتبار قانونی وصیت نامه عادی

این نوع وصیت نامه یک نوع سند عادی به حساب میاید. همانطور که گفته شد تمامی افرادی که از آن‌ها در وصیت نامه نام برده شده اعم از وراث و ….. می‌توانند در اصالت آن تردید کنند.

ممکن است اصل بودن وصیت نامه برای همه واضح و مبرهن باشد لکن به درست بودن تاریخ آن اعتراض وارد شود؛ در این صورت مدعی شخصی است که تاریخ اعلام شده را درست نمی‌داند؛ بنابراین باید صحت گفته خود را در دادگاه به اثبات برساند که البته در این خصوص تنها شهادت کافی نیست و شخص معترض می بایست با استناد به سخنان و اقرار موصی و یا با در اختیار داشتن مستندات دیگر، ادعای خود را مبنی بر اشتباه بودن تاریخ وصیت نامه اثبات نماید.

افراد می توانند با رعایت شرایط مندرج در این مقاله، وصیت نامه ای را برای خود تنظیم نمایند.

نمونه وصیت نامه دستی

وصیت نامه من:

وصیت نامه شرعی و قانونی

اینجانب…………………….فرزند………………………….متولد:…………………………..به شماره شناسنامه:………………….در تاریخ …………………………………..با اعتراف به یگانگی پروردگار و رسالت خاتم پیامبران و امامت دوازده معصوم، در کمال صحت، سلامت و اختیار به موارد ذیل و صیت می کنم، وصیت نامه های دیگر، قبل از این تاریخ از درجه اعتبار ساقط می باشد.

بخش اول: دارائی ها و اموال در تنظیم وصیت نامه

اینجانب………….فرزند………………………به عنوان وصیت کننده اموال و دارئی های خود را که در طول زندگیم کسب کرده ام به شرح ذیل می باشد:

-5 دستگاه آپارتمان به شماره ثبت…………………………. و آدرس:……….

-7 باب مغازه به شماره ثبت…………………….و آدرس:……………

-2دستگاه ماشین به نام های…………به شماره پلاک………و ………به شماره پلاک

-3 قطعه زمین به مساحت های…….و…….و…….به آدرس های:……..

– مبلغ ………ریال سهام شرکت…………

بخش دوم: بدهکاری ها در تنظیم وصیت نامه

بدهی های اینجانب به شرح زیر می باشد:

1 – تمام مهریه همسرم خانم………………….که مبلغ……………..می باشد

2 – خمس در آمد های اینجانب از سال خمسی گذشته تا تاریخ فوت

3 – مبلغ…………………………خمس از سال های گذشته.

4 – مبلغ………………………..زکات از سال های گذشته.

5 – رد مظالم به مبلغ…………………….

7 – به افراد ذیل این مبالغ را بدهکارم (تنظیم وصیتنامه)

الف : آقای/ خانم………………………..مبلغ………………………..

ب :  آقای/ خانم………………………..مبلغ………………………..

ج :   آقای/ خانم………………………..مبلغ………………………..

8 – اماناتی که دیگران نزد من دارند و باید به صاحبان آن تحویل گردد:………………………

بخش سوم: وصیت به ثلث درتنظیم وصیت نامه

1-مبلغ…….سال نماز و………..روز روزه

2-هزینه غسل و کفن و دفن و مجالس بنده

3-مبلغ……….ریال ارث همسرم

4-آپارتمان……….ارث پسرم

5-قطعه زمین…….ارث دخترم

باقی مانده ثلث اموالم در مسیر باقیات الصالحات ساخت مدرسه و مسجد صرف شود.

این وصیت نامه در 3 بخش به امضای…….و……و…….رسیده است و در دفتر اسناد رسمی به شماره……………و آدرس: ……………………..ثبت شده است.

نام و امضاء وصیت کننده

نام و امضاء وصی

نام و امضاء شهود

نمونه دادخواست تنفیذ وصیت نامه عادی یا خود نوشت 

خواهان:

(در این قسمت مشخصات خود را می نویسید)

خوانده:

(در این قسمت ،مشخصات ورثه را می نویسید)

نوع خواسته:

تنفید وصیت نامه عادی مورخه……………….

شرح ماوقع:

ریاست محترم دادگاه حقوقی شهید…………….

احتراما، اینجانب خواهان فوق به استحضار می رساند:

از آنجائیکه وصیت نامه مورخه…………………به نفع بنده وصیت شده و عده ای از ورثه آن را قبول کرده اند، تقاضای صدور حکم به تنفیذ وصیت نامه عادی مورخه………….را دارد.

شرایط صحت (وصیت تملیکی)

موصی له (کسی که وصیت به نفع او صورت گرفته است)، می بایست پس از فوت موصی (وصیت کننده)، مورد وصیت را قبول نماید. و قبول آن قبل از فوت موصی، موثر نیست (قابل قبول نیست)

نکته:

• چنانچه موصی له قبل از فوت موصی، مورد وصیت را رد کند، بعد از فوت وصیت کننده، مجددا می تواند آن را قبول کند.
• و چناچه بعد از فوت موصی آن را قبول کرد، دیگر نمی تواند آنرا رد کند.

وصیت کننده چه کسانی می توانند باشند؟

1. هر شخصی که اهلیت داشته باشد. (مجنون و یا سفیه نباشد)
2. ممنوعیت قانونی در واگذاری اموالش نداشته باشد (ورشکسته و…نباشد).

نکته:

اهلیت وصیت کننده، تنها تا هنگام تنظیم وصیت نامه معتبر است و لازم نیست تا زمان فوت او ادامه و استمرار داشته باشد.

وصیت کننده می تواند یک یا چند وصی معین کند و در صورت تعدد اوصیا، می بایست مجتمعاً به وصیت عمل نمایند.

شرایط مال مورد وصیت (موصی به) چگونه است؟ 

1. مال مورد وصیت، می بایست مالیت و منفعت عقلایی داشته باشد.
2. باید قابل نقل و انتقال باشد (وقف نباشد و..)

این مطالب را از دست ندهید***

متن وصیت نامه دستی چگونه تنظیم می شود؟

متن وصیت نامه شرعیpdf

وصیت نامه اموال

ابطال وصیت نامه( عادی -رسمی)انواع-11+1ترفند ابطال وصیت نامه

انواع وصیت

نمونه وصیت نامه محضری

جهت مشاوره حقوقی ،با وکیل حقوقی، وکیل ارث، وکیل قرارداد با مجموعه گروه وکلای حکمت تماس بگیرید.