اموال منقول و غیرمنقول
در تعریف اموال منقول و غیر منقول باید گفت، اموال منقول به اموالی گفته می شود که قابلیت جابجایی و انتقال را داشته باشد ولی اموال غیر منقول قابلیت جابجایی نداشته و چنانچه قصد جابجایی آن را داشته باشید با خسارت و خرابی آن مواجه می شوید. به عنوان مثال دیوار مال غیر منقول است در حالی که میز مال منقول محسوب می شود.
فهرست مطالب این مقاله
اموال منقول و غیرمنقول
اموال منقول، قابل حرکت و جابجایی آن است. مالی که قابل جابجایی باشد و به علت این جابجایی خسارت، تخریب و تغییر شکلی در آن اتفاق نیافتد، جزء اموال منقول است.
اموال غیرمنقول نیز به اموالی گفته میشود که نمیتوان آنها را از محلی به محل دیگر منتقل کرد، به صورتی که در خود مال یا محل استقرارش، صدمهای وارد نشود. برای مثال: دیوار، ساختمان و زمین، مال غیرمنقول محسوب میشوند.
تفاوت اموال منقول و غیرمنقول از نظر صلاحیت دادگاه
یکی از مهم ترین دلایل دسته بندی اموال منقول و غیر منقول این است که هر کدام از این دو هنگام بررسی های لازم شرایط متفاوتی دارند.
به عنوان مثال دادگاه رسیدگی کننده به دعاوی مربوط به اموال غیر منقول در همان محلی برگزار می شود که مال غیرمنقول مثل زمین واقع شده است.
در مقابل دادگاه برای اموال منقول در محل اقامتگاه شخص خوانده برگزار می شود.
دسته بندی اموال غیر منقول
- اموال غیر منقول ذاتی
- اموال غیر منقول غیر ذاتی
- اموالی که در حکم اموال غیر منقول هستند
- اموالی که تابع اموال غیر منقول هستند
برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره تخصصی با وکیل ملکی لطفا کلیک کنید.
اموال غیرمنقول ذاتی
اموال غیر منقول ذاتی منحصر به زمین و املاک است. البته باید دانست که کلمه زمین فقط به سطح اراضی اطلاق نمی‌شود، بلکه اعماق زمین را هم شامل میشود.
بنابراین نه فقط سطح زمین، بلکه کلیه آنچه در اعماق زمین هم موجود باشد از قبیل خاک، سنگ و معادن جزء اموالی محسوب میشود که ذاتاً غیر منقول می‌باشند.
چون هیچ چیزی به حسب ذات خود ثابت نیست، زمین، سنگ‌ها، معادن هم قابل جدا شدن و حرکت دادن است.
اموال غیرمنقول غیر ذاتی
این اموال اموالی است قبلاً منقول بوده و مستقیماً یا به طور غیر مستقیم به زمین الصاق شده باشند به طوری که نتوان حمل و نقل نمود، مگر اینکه در خود مال یا محل آن خرابی حاصل آید. این اموال در مواد 13 تا 16 قانون مدنی منعکس شده اند.
بنابراین آنچه به زمین یا بنا الصاق شده است، غیر منقول تبعی و تابع وضع موجود است و هر گاه از زمین یا بنا جدا شود، منقول در نظر گرفته می شود.
اموالی که در حکم اموال غیرمنقول هستند
این اموال منقولی است که قانون به واسطه اختصاص یافتن به عمل زراعت، آنها را در حکم اموال غیر منقول قرار میدهد، اگر چه در صفت منقول بودن آنها ظاهراً هیچ تغییری حاصل نشده باشد. این اموال به واسطه اختصاص یافتن به زراعت، جزء ملک محسوب شده و از نظر صلاحیت محاکم و توقیف اموال در حکم خود زمین محسوب میشود.
منفعت عمده‌ای که از این تقسیم حاصل میشود این است که بین یک مال منقول و یک مال غیر منقول که لازمه یکدیگر می‌باشند، رابطه محکمی ایجاد می‌گردد و آنها را تقریباً لاینفک از یکدیگر می‌نماید به نحوی که نتوان خواه به واسطه توقیف و خواه به واسطه تقسیم آنها را جدا نمود والا ممکن است لااقل تا مدتی هر یک بدون دیگری غیر قابل استفاده بماند.
“ماده 17 قانون مدنی اموال منقولی را که در حکم اموال غیر منقول هستند، بیان نموده است.”
اموالی که تابع اموال غیرمنقول هستند
قانون مدنی ایران در ماده 18 حقوق عینی که موضوع آن مال غیر منقول می‌باشد، برخی شرایط در مورد اموال منقول را تابع شرایط اموال غیر منقول قرار داده است. مانند حق انتفاع، حق ارتفاق و همچنین دعاوی راجع به اموال منقول که از نظر صلاحیت دادگاه‌ها تابع اموال غیر منقول قرار داده است. این دسته از اموالی که تابع اموال غیر منقول می‌باشند، عبارتند از:
1- حق انتفاع از اموال غیر منقول مانند عمری و رقبی و سکنی
2- حق ارتفاق مانند: حق العبور، حق المجری و اقسام دیگر از حق ارتفاق.
3- حق حریم.
4- حق تحجیر در زمین موات.
5- حق وثیقه نسبت به مال غیر منقول، خواه قضایی باشد، مانند حق ناشی از بازداشت اموال غیر منقول، یا قراردادی مانند حق مرتهن یا منتقل الیه در مورد معاملات با حق استرداد.
6- دعاوی راجع به اموال غیر منقول، از قبیل تقاضای خلع ید، رفع مزاحمت، تصرف عدوانی و همچنین دعاوی مطالبه خسارات متوجه به مال غیر منقول و اجرت المثل آن، زیرا این دعاوی اگرچه مطالبه خسارات و موضوع آن منقول است، ولی راجع به مال غیر منقول می‌باشد.
مقررات عمومی توقیف اموال
پس از درخواست توقیف اموال مامور اجرای حكم باید بدون تاخیر نسبت به توقیف اموال محكوم‌علیه اقدام كند. فرقی نمی‌كند كه این اموال در حوزه دادگاه صادركننده اجراییه باشد یا در حوزه دادگاه دیگر، زیرا اگر مال در حوزه دادگاه دیگری واقع شده باشد، توقیف آن را از قسمت اجرای احکام آن دادگاه میتوان درخواست كرد. (اموال منقول و غیرمنقول)
اموال به چه میزانی توقیف خواهد شد
باید توجه داشت كه از اموال فرد محكوم به اندازه‌ای توقیف میشود كه معادل مبلغ تعیین شده و هزینه‌های اجرایی باشد اما هر گاه مال معرفی‌شده ارزش بیشتری داشته و قابل تجزیه نباشد، تمام آن توقیف خواهد شد.
“در این صورت چنانچه مال، غیرمنقول باشد، مقدار مشاعی از آن كه معادل محكوم‌به و هزینه‌های اجرایی باشد، توقیف میشود.”
توقیف اموال منقول چگونه است
اموال منقولی که خارج از محل سکونت یا محل کار فرد محکوم باشد، در صورتی توقیف میشود که دلایل کافی برای تعلق این اموال به محکومعلیه در دسترس باشد.
- اگر مال منقول در تصرف شخص دیگری غیر از محکومعلیه باشد و آن شخص نسبت به آن ادعای مالکیت داشته باشد یا اینکه شخص متصرف (شخص ثالث) آن مال را متعلق به دیگری معرفی کند، به عنوان مال محکومعلیه توقیف نخواهد شد البته اگر خلاف ادعای متصرف ثابت شود، او مسئول جبران خسارت محکوم‌له خواهد بود.
- از اموال موجود در محل سکونت زن و شوهر، آنچه معمولاً و عادتاً مورد استفاده اختصاصی زن باشد، متعلق به زن و آنچه مورد استفاده اختصاصی مرد باشد، متعلق به شوهر و بقیه مشترک بین آنان محسوب میشود، مگر آن که خلاف آن ثابت شود.
برای استفاده از مقالات حقوقی وکلای گروه وکلای حکمت لطفا این موارد را هم مطالعه کنید:
- اگر مال منقول معرفی شده در جایی قرار گرفته باشد که درب آن بسته باشد و از بازکردن آن خودداری شود، مأمور اجرای احکام با حضور مأموران انتظامی اقدام لازم را برای باز کردن درب و توقیف مال انجام میدهد و در مورد باز کردن محلی که کسی در آن نیست با حضور نماینده دادستان، درب باز خواهد شد.
- مأمور اجرا قبل از توقیف اموال منقول باید صورتی که مشتمل بر اوصاف کامل اموال از قبیل نوع، عدد، وزن و اندازه که با تمام حروف و اعداد باشد را تنظیم کند. همچنین لازم است در هر مورد، مشخصات و خصوصیاتی که معرف کامل مال باشد، نوشته شود. هنگامی که شخص ثالث نسبت به مال منقولی که می‌خواهد توقیف شود، مدعی حقی است، مأمور اجرا مشخصات و خلاصه اظهارات او را قید میکند.
ارزیابی اموال منقول چگونه است
اموال منقول، حین توقیف ارزیابی میشود. قیمت اموال را محکوم‌له و محکومعلیه با توافق یکدیگر تعیین می‌کنند و هر گاه با یکدیگر به توافق نرسند یا اینکه اصولاً حین توقیف حاضر نباشند، قیمت اموال توسط ارزیاب تعیین میشود.
تعیین ارزیاب با توافق طرفین است و در صورت حاصل نشدن توافق یا حاضر نشدن محکومعلیه، مأمور اجرا از میان کارشناسان رسمی تعیین می شود. در صورت نبودن کارشناسان رسمی از بین اشخاص معتمد و خبره، ارزیاب تعیین میشود و هر گاه هنگام توقیف به ارزیاب دسترسی نباشد، قیمتی که محکوم‌له تعیین میکند، برای توقیف مال ملاک عمل است.
در حالت اخیر، مأمور اجرا نسبت به تعیین ارزیاب و تقویم مال به قید فوریت عمل خواهد کرد. نظریه ارزیاب بلافاصله به طرفین ابلاغ میشود و هر یک می‌توانند ظرف سه روز از تاریخ ابلاغ ارزیابی، به آن اعتراض کنند. دادگاهی که حکم به وسیله آن اجرا میشود، به اعتراض رسیدگی میکند. (اموال منقول و غیرمنقول)
نحوه توقیف مال غیرمنقول (ثبت شده) چگونه است
بر اساس ماده 99 قانون اجرای احکام مدنی، هر گاه مال غیرمنقولی توقیف شود، باید به اداره ثبت محلی که مال غیرمنقول در آنجا واقع است، اطلاع داده شود.
بر طبق ماده 100 همین قانون، اداره ثبت محل، در صورتی که آن مال، به نام محکوم علیه به ثبت رسیده باشد، بازداشت آن مال را در «دفتر املاک» درج میکند و به مسئولان اجرای حکم هم اطلاع میدهد که آن مال، به نام محکومعلیه ثبت شده است. همچنین اگر آن مال در جریان ثبت شدن به نام محکومعلیه باشد، اداره ثبت، بازداشت آن مال را در «دفتر املاک بازداشتی» درج میکند و به مسئولان اجرای حکم نیز اطلاع میدهد.
در مقابل، اگر مال غیرمنقول به نام شخص دیگری به غیر از محکومعلیه به ثبت رسیده باشد، اداره ثبت فوراً مسئولان اجرای حکم را در جریان می‌گذارد تا به حق و حقوق صاحبان آن مال لطمه‌ای وارد نشود.
توقیف اموال غیرمنقول ثبت نشده (فاقد سابقه ثبت)
در بعضی از مناطق کشور، ممکن است اشخاص به ثبت اموال غیرمنقول خود اقدام نکرده باشند؛ برای مثال ممکن است شخصی قهوه‌خا‌نه‌ای در بین راه بسازد و در آن فعالیت کند و اقدامی نیز برای ثبت آن انجام ندهد. به همین دلیل کاملاً طبیعی است که این مال غیرمنقول، هیچ‌گونه سابقه ثبتی نداشته باشد.
توقیف چنین اموالی (اموال غیرمنقول فاقد سابقه ثبت) زمانی مجاز است که محکوم علیه در آن «تصرف مالکانه» داشته یا این که به موجب حکم نهایی، مالک آن مال شناخته شده باشد.
البته اگر به موجب حکمی، محکومعلیه مالک آن مال شناخته شده اما آن حکم هنوز نهایی نشده باشد، میتوان آن مال را به عنوان اموال متعلق به محکومعلیه توقیف کرد اما تا زمانی که حکم مذکور (که محکومعلیه را مالک شناخته است) نهایی نشود مال غیرمنقول، فقط در توقیف می‌ماند و محکوم‌له نمی‌تواند درخواست کند که از این مال، محکوم به او پرداخت شود.
توقیف عواید مال غیر منقول
بر اساس ماده 102 قانون اجرای احکام مدنی، در صورتی که مال غیرمنقول عواید مشخصی داشته باشد و عواید یک سال آن برای پرداخت هزینه ها کافی باشد، عواید مال به جای خود آن مال توقیف می شود. این کار به شرطی انجام می شود که محکوم علیه به انجام آن راضی باشد.
سخن پایانی
اموال را به صورت کلی می توان به دو دسته منقول و غیر منقول تقسیم نمود. دانستن تعاریف این دو دسته از اموال، به ما کمک میکند، تا دادگاه صالح در رسیدگی به دعاوی مرتبط با هر یک از این اموال را مشخص نموده و همچنین نحوه توقیف هرکدام و مراجع صالح به اجرای حکم توقیف آنها را بهتر بشناسیم.
جهت مشاوره حقوقی با وکیل سرقفلی ، وکیل ملکی با شماره تلفن های 09120170676 – 09123439500 تماس بگیرید.
سلام تشکر از وب سایت خوبتون
یک سوال در مورد اموال منقول
آیا کابینت هایی که روی دیوار و پایین، در آشپزخانه نصب شده اند جز اموال منقول خانه حساب می شوند؟
سلام وقت بخیر. اگر قابلیت جدا شدن داشته باشد منقول است.