اثبات مالکیت ملک موروثی/شرایط+نکات قانونی*

اثبات مالکیت ملک موروثی/شرایط+نکات قانونی*

مالکیت رابطه‌ای است اعتباری بین مال از یک طرف و شخص (حقیقی یا حقوقی) از طرف دیگر که بر اساس آن مالک می‌تواند هر تصرف معقولی را که مایل باشد در آن انجام دهد.

دعوای اثبات مالکیت جزء دعاوی مالی می باشد .

در این مقاله می خواهیم توضیح دهیم که دعوی اثبات مالکیت چیست و شرایط قانونی اثبات مالکیت ملک موروثی به چه صورت است.

در ادامه با ما باشید.

ملک موروثی چیست

ملک موروثی ملکی است که مالک( صاحب) آن فوت کرده باشد و طبق قوانین و مقررات موجود این ملک به وراث فرد فوت شده رسیده باشد.

این بدان معنی است که پس از فوت صاحب ملک، طبق قوانین انحصار وراثت ملک مورد نظر به وارثین متوفی منتقل می شود.البته داشتن وصیت نامه رسمی و یا شرایط خاص دیگر نیز قابل بررسی است. لازم به توضیح است که چنانچه ملک موروثی بیش از یک ورثه داشته باشد، تمام وراث نسبت به اموال متوفی مالکیت مشاع دارند.

اثبات مالکیت ورثه

از نظر شرع و قانون افرادی که از متوفی ارث میبرند به 3 طبقه تقسیم می شوند این سه طبقه عبارتند از:

1-وراث طبقه اول که عبارتند از: پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد و اولاد اولاد.

2-وراث طبقه دوم که عبارتند از: اجداد، برادر، خواهر و اولاد آنها.

3-وراث طبقه سوم که عبارتند از: عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آنها.

اگر در هر طبقه‌ حتی یک نفر از ورثه در حال حیات باشد باعث می‌شود هیچ ارثی به دیگر طبقات‌ تعلق نگیرد.

این مطلب را هم مطالعه بفرمایید: 

دعوای اثبات مالکیت چیست؟

عنوان دعوی است که خواهان یا مدعی در مقام اثبات مالکیت عین مانند اموال منقول و غیر منقول یا حق مانند حق انتفاع یا حق ارتفاق و سایر حقوق مالی یا غیر مالی مورد ادعای خویش بر می آید.

ماده 22 قانون ثبت :

«همین که ملکی مطابق قانون در دفتر املاک به ثبت رسید، دولت فقط کسی را که ملک به اسم او ثبت شده و یا کسی را که ملک مزبور به او منتقل گردیده و این انتقال نیز در دفتر املاک به ثبت رسیده باشد، مالک خواهد شناخت. در مورد ارث هم ملک وقتی در دفتر املاک به اسم وراث ثبت می‏شود که وارث و انحصار آنها محرز و در سهم الارث بین آنها توافق بوده و یا در صورت اختلاف حکم نهایی در آن باب صادر شده است»

شرایط دعوای اثبات مالکیت

دعوای اثبات مالکیت یکی از دعاوی رایج در باب املاک است که معمولاً افراد برای اثبات حق خود در باب مالکیت نسبت به طرح آن اقدام می‌نماید که  لازم است شرایط ذیل در دعوای اثبات مالکیت وجود داشته باشد:

۱– وجود قرارداد کتبی یا شفاهی :

خواهان دعوای اثبات مالکیت بایستی بدواً نسبت به اثبات وجود قراردادی مبنی بر انتقال مالکیت یا ادله‌ای مبنی بر مالکیت ارائه نماید که معمولاً خواهان در این مورد با ارائه سند عادی نسبت به اثبات وجود قرارداد اقدام می‌کند،

چرا که خواهان دعوی اثبات مالکیت بلاشک یا دارای سند عادی است یا دلیلی غیر از سند رسمی مثل قرارداد شفاهی دارد که در مورد اخیر باید وجود چنین قراردادی را با سایر ادله اثبات نماید، اما برای طرح دعوای اثبات مالکیت صرف وجود سند یا قرارداد یا ادله‌ای مبنی بر وجود قرارداد شفاهی یا عادی کافی نیست.

۲– اثبات اعتبار قرارداد :

با اثبات وجود یک قرارداد یا اثبات طرق قانونی نقل و انتقال ملک، کار خواهان دعوا برای طرح دعوای اثبات مالکیت به اتمام می‌رسد و مستنداً به اصل صحت این خوانده دعوا است که بایستی با ایراد به اعتبار سند عادی از دعوا دفاع نماید و اگر دلیلی از طرف خوانده مبنی بر بی‌اعتباری قرارداد اثبات شده از سوی خواهان ارائه گردد با انقلاب دعوا اثبات اعتبار قرارداد نیز بر عهده خواهان که مدعی اعتبار قرارداد هست خواهد بود؛

چراکه امکان دارد قرارداد معتبری هم تنظیم شده باشد؛ لیکن با جهاتی قانونی بعد از تنظیم فسخ، اقاله یا ابطال شده باشد؛ لذا با دفاع مؤثر از طرف خوانده، خواهان باید اعتبار قرارداد خود را نیز اثبات نماید.

اثبات مالکیت ملک موروثی

با این توضیح که اگر مورث آنها در قید حیات بود وی از چه دلایلی برای اثبات ماکیت خود استفاده می نمود، در این موضوع ورثه نیز مانند متوفی می توانند از همان دلایل مانند مبایع نامه عادی فی مابین متوفی و فروشنده، شهادت شهود و … برای اثبات مالکیت مورث خود استفاده نمایند و پس از اثبات این موضوع در دادگاه صالح سند رسمی به نام ورثه ای که نام آنها در گواهی حصر وراثت قید گردیده است، تنظیم می گردد.

نقش وصیت نامه در انحصار وراثت 

از مواردی که امکان دارد وضعیت اموال متوفی را تغییر دهد وصیت نامه است.از نظر قانون اگر از بازماندگان ، وصیت نامه ای از متوفی دارد باید در بازه زمانی 3 ماه به دادگاهی که آگهی انحصار وراثت را منتشر کرده است ارائه دهد.پس از این مدت هر وصیت نامه ای به دادگاه ارائه شود از درجه اعتبار ساقط است.

اگر متوفی و وارثان ساکن یک روستا هستند، این آگهی باید یک‌بار و در یک روز در معابر و اماکن عمومی آن روستا نصب شود.

و نیازی به آگهی انحصار وراثت در یک روزنامه کثیرالانتشار نمیباشد.

نکات قانونی:

ماده ۹ قانون تصدیق وراثت:

هرگاه معلوم شود که مستدعی تصدیق با علم به عدم وراثت خود تحصیل تصدیق وراثت نموده یا با علم به وجود وارثی غیرازخود، تحصیل تصدیق برخلاف حقیقت کرده است کلاهبردارمحسوب و علاوه بر ادای خسارت به مجازاتی که به موجب قانون برای این جرم مقرر است محکوم خواهد شد.

ماده ۱۰ قانون تصدیق وراثت:

هر شاهدی که درموضوع تحصیل تصدیق وراثت، برخلاف حقیقت شهادت دهد برای شهادت دروغ تعقیب و به مجازاتی که برای این جرم مقرر است محکوم خواهد شد. بنابراین در اعتراضی که به گواهی انحصار وراثت میشود ممکن است از سوی یکی از وراث به دلیل عدم ذکر نام باشد بدین صورت که اگر متقاضی گواهی انحصار وراثت  نام یک یا چند تن از وراث را در دادخواست اعلام ننماید .عمل وی در حکم کلاهبرداری بوده و با شکایت ورثه ای که نام او ذکر نشده  قابل تعقیب و مجازات خواهد بودهمچنین میتوان جبران خسارات وارده را نیز درخواست نمود .