قانون جدید تقسیم ترکه-کاربردی+مهم*
قانون جدید تقسیم ترکه-کاربردی+مهم*
تقسیم ترکه
تعریف
ترکه در لغت مأخوذ از «ترک» و به معنای اموالی است که متوفی پس از فوتش از خود به جا می‌گذارد. جمع آن «ترکات» و به کسر اول و سکون راء هم استعمال شده است (ابن فارس، معجم مقاییس اللغه، ۱، ۳۴۶؛ انیس، ۱۳۷۴، ۱و ۲، ۸۴؛ابوحبیب، ۱۴۰۸، ۴۹).
ترکه در فرهنگ معین به معنی وامانده، هر چیز متروک، مالی که از مرده باقی مانده می باشد. (معین، 1387ش، ص 346 .)به اموال و حقوق قابل انتقال به دیگری مانندحق خیار، حق شفعه، حق قصاص، که شخص پس از مرگ خویش بر جای می گذارد ترکه گفته می شود.( هاشمی شاهرودی، 1387 ش، ج 2 ،ص 453 .)ترکه عبارتست از کلیه اموال و حقوق مالی مورِّث دانسته شده که پس از فوت وی به ملکیت ورثه منتقل میگردد، اما قبل از آن باید دیون را تأدیه و وصایای او را اخراج نمود و سپس بقیه را بین ورثه تقسیم کرد.
تقسیم ترکه به این معناست که سهم و حق هر وارث به استقلال تعیین می گردد ، شراکت در اموال از بین می رود و سهم هر وارثی در تصرف انحصاری او قرار می گیرد . بنابراین تقسیم ترکه در معنای خاص ، مفهومی نزدیک به افراز دارد.(قانون جدید تقسیم ترکه-کاربردی+مهم*)
ترکه در اصطلاح حقوقی به “دارایی” به جا مانده از متوفی گفته می شود که خالص و تصفیه شده نیست . به این معنا که شامل طلبها و دیون متوفی می باشد .
از آنجائیکه در حقوق ایران ، دیون به ترکه تعلق می گیرد ، ابتدا باید دیون و واجبات مالی متوفی پرداخت گردد . تصفیه ترکه نیز به معنای اخراج دیون و وصایا از ترکه می باشد که در این صورت آنچه از متوفی به جا می ماند (ترکه خالص) میان وارثان تقسیم می گردد .
اموال جزء ترکه
اموال موجود متوفی اعم از منقول و غیر منقول جزء ترکه است. به‌علاوه ممکن است کسی در زمان حیات علاوه بر اموال موجود، سبب تملک مالی را نیز ایجاد کرده باشد و خود مال پس از موت او موجود شود. مثلاً فردی شبکه صید ماهی در رودخانه‌ای گسترده باشد و پس از فوت او ماهی به شبکه بیفتد (طباطبایی یزدی، ۱۳۷۸، ۲/۱۴۳؛ مغنیه، ۱۳۷۴، ۴۹۳)یا کسی در زمان حیات، حساب پس‌اندازی در یکی از بانک‌ها افتتاح کرده و پس از فوت او قرعه به نامش اصابت می‌کند، در این قبیل موارد نیز چون سبب تملیک مال به وسیله خود متوفی در زمان حیات ایجاد شده است، بنابراین اموال مزبور جزء ترکه او محسوب می‌شود.
قانون جدید تقسیم ترکه-کاربردی+مهم*
موجبات و طبقات ارث برای تقسیم ترکه
موجب ارث دو امر است: نسبت و سبب و اشخاصی که به موجب نسبت ارث می برند سه طبقه به شرح ذیل بوده و وارثین طبقه ی بعد وقتی ارث می برند که از وارثین طبقه قبل کسی نباشد:
۱_پدر و مادر و اولاد و اولاد اولاد؛
۲_اجداد و برادر و خواهر و اولاد آن ها؛
٣_ اعمام و عمات و اخوال و خالات و اولاد آن ها۔
این مطالب را از دست ندهید***
نمونه دادخواست تقسیم ترکه/انواع تقسیم ترکه و.( صفر تا صد -کاربردی )
مدارک لازم برای دادخواست تقسیم ترکه چه می باشد؟
انواع تقسیم ترکه/موارد قانونی+الزامات*
اختلاف در تقسیم ترکه/1راه حل سریع و قانونی*
نحوه اخذ گواهی حصر وراثت در تقسیم ترکه ( صفر تا صد -کاربردی )
تاریخ فوت و آثار آن در تقسیم ترکه
الف) احراز فوت
مرگ مورث آغاز تحقق ارث و سبب جدایی دارایی ازشخصیت او است. انتقال در صورتی تحقق خارجی می یابد که ترکه به ملکیت وارثان درآید؛
زیرا در این زمان است که جابجایی صورت می پذیرد، منتها ترکه پس از پرداخت دیون و واجبات مالی در ملكيت وارثان استقرار می یابد.
در این خصوص ماده ۸۶۷ تصریح دارد به اینکه:«مالکیت ورثه نسبت به ترکه متوفا مستقر نمی شود مگر پس از ادای حقوق ودیونی که به ترکه میت تعلق گرفته.»
ب) احراز فوت حقیقی
احراز این لحظه به طور معمول با سند خلاص مرگ و ثبت در اسناد سجلی و ابطال شناسنامه ی او انجام می شود،ولی در صورت لزوم با سایر دلایل و از جمله شهادت گواهان به ویژه پزشک نیز ممکن است.
ج) احراز فوت فرضی
در مورد غایب مفقودالاثر تاریخی است که در حکم موت فرضی اعلام می شود و تا خلاف آن با موت حقیقی یا حیات غایب اثبات نشده است اعتبار دارد تاریخ موت فرضی بر مبنای غلبه و ظاهرتعیین می شود و اوضاع و احوال و قرنیه ها در آن موثر است.
ماده ۱۰۱۹قانون مدنی در این باره می گوید: « حکم موت فرضی غایب در صورتی صادر می شود که از تاریخ آخرین خبری که از حیات او رسیده است مدتی گذشته باشد که عادتا چنین شخصی زنده نمی ماند.»
چه اشخاصی حق درخواست تقسیم ترکه را دارند؟
طبق ماده (300) قانون امور حسبی «در صورت تعدد ورثه هر یک از آنها می‌توانند از دادگاه درخواست تقسیم سهم خود را از سهم سایر ورثه بخواهد» و بر طبق ماده (301) همان قانون، «ولی و وصی و قیم هر وارثی که محجور باشد و امین غایب و جنین کسی که سهم الارث بعضی از ورثه به او منتقل شده است و همچنین موصی له و وصی راجع به وصی به در صورتی که وصیت به جز مشاع از ترکه شده است حق دادخواست تقسیم ترکه را دارند.»
در ماده ۵۸۹ قانون مدنی نیز آمده «… هر شریک المال حق دارد هر وقت بخواهد تقاضای تقسیم اموال مشترک را بنماید…» و مراحل تقسیم ترکه را طی کند.
نکته ـ اگر هر یک از ورثه به سن رشد نرسیده باشد، پدر یا جد پدری صغیر، می‌تواند از دادگاه تقاضای تقسیم بنماید.
نکته ـ اگر متوفی برای بعد از زمان فوت خود، وصی تعیین نموده باشد، وصی منتخب حق دادخواست تقسیم ترکه دارد.
مراحل تقسیم ترکه
-
تصفیه ترکه
یکی از مراحل تقسیم ترکه ، تصفیه ترکه می باشد. قبل از اینکه تقسیم اموال بین وراث انجام شود، باید کلیه دیون طلبکاران قبل از تقسیم ترکه پرداخت گردد. بدین منظور شخصی که به عنوان مدیر تصفیه منصوب میگردد. در ابتدا اقدام به تعیین دیون متوفی نموده و این دیون پرداخت میگردد.
-
تحریر ترکه
مرحله دیگر از مراحل تقسیم ترکه ، بعد از ادای دیون متوفی، بحث تحریر ترکه میباشد که در این مرحله کلیه اموال و دارایی باقی مانده جمع آوری و مشخص میگردد و دارای اصول خاصی میباشد.
به طور مثال تکلیف اموال ضایع شدنی در این مرحله روشن میگردد تا از تلف شدن این اموال جلوگیری شود. طبق ماده (206) قانون امور حسبی، مقصود از تحریر ترکه تعیین مقدار ترکه و دیون متوفی است.
حقوق متعلق به ترکه
غیر از ورثه که به‌واسطۀ ارث با ترکه مرتبط می‌گردند، حقوق دیگری نیز با ترکه در ارتباط است. در این ارتباط از سویی هزینه کفن و دفن میت و تجهیز متوفی و سایر هزینه‌های ضروری از قبیل هزینه حفظ و اداره ترکه (اراکی، 1413، 24؛ امام خمینی، 1390، 74) از ترکه پرداخت میگردد.
مادۀ 869 قانون مدنی در مقام بیان حقوقی که پس از وفات شخص، با ترکه وی ارتباط می‌یابند، بیان می‌دارد: «حقوق و دیونی که به ترکه میت تعلق می‌گیرد و باید قبل از تقسیم آن ادا شود از قرار ذیل است:
1- قیمت کفن میت و حقوقی که متعلق است به اعیان ترکه مثل عینی که متعلق رهن است.
2- دیون و واجبات مالی متوفی
3- وصایای میت تا ثلث ترکه بدون اجازه ورثه و زیاده بر ثلث با اجازه آنها». البته قانون مدنی نیز همسان با اندیشمندان فقهی (اراکی، 1413، 24 به بعد؛ امام خمینی، 1390، 74؛ امام خمینی، 1385، 39-40؛ قبله‌ای خویی، 1381، 199) حقوق مزبور را از حیث تقدم و تأخر یکسان ندانسته و رعایت ترتیب مقرر در مادۀ 869 قانون مدنی را لازم دانسته است. به موجب ماده 870 :
«حقوق مزبوره در مادۀ قبل باید به ترتیبی که در ماده مزبور مقرر است تأدیه شود و مابقی اگر باشد بین وراث تقسیم گردد».
بر اساس این ماده «ورثه ملزم نیستند غیر از ترکه چیزی به بستانکاران بدهند و اگر ترکه برای اداء تمام دیون کافی نباشد ترکه مابین تمام بستانکاران به نسبت طلب آنها تقسیم می‌شود مگر اینکه آن را بدون شرط قبول کرده باشند که در این صورت مطابق ماده 246 مسئول خواهند بود.
قانون جدید تقسیم ترکه-کاربردی+مهم*
در موقع تقسیم دیونی که به‌موجب قوانین دارای حق تقدم و رجحان هستند رعایت خواهد شد بستانکاران زیر هریک به ترتیب حق تقدم بر دیگران دارند:
طبقه اول:
الف- حقوق خدمه خانه برای مدت سال آخر قبل از فوت.
ب- حقوق خدمتگذاران بنگاه متوفی برای مدت شش ماه قبل از فوت.
ج- دستمزد کارگرانی که روزانه یا هفتگی مزد می‌گیرند برای مدت سه ماه قبل از فوت.
طبقه دوم:
طلب اشخاصی که مال آنها به عنوان ولایت یا قیمومت تحت اداره متوفی بوده نسبت به میزانی که متوفی از جهت ولایت و یا قیمومت مدیون شده است. این نوع طلب در صورتی دارای حق تقدم خواهد بود که موت در دوره قیمومت یا ولایت و یا در ظرف یک سال بعد از آن واقع شده باشد.
طبقه سوم:
طلب پزشک و داروفروش و مطالباتی که به مصرف مداوای متوفی و خانواده‌اش در ظرف سال قبل از فوت رسیده است.
طبقه چهارم:
الف- نفقه زن مطابق ماده 1206 قانون مدنی. ب- مهریه زن تا میزان ده هزار ریال.
طبقه پنجم:
سایر بستانکاران».(قبولی درافشان،1392)
نحوه محاسبه یک هشتم ارث زن
یکی از دعاوی رایج و بسیار مهم ؛ در دادگستری اختلافات مربوط به ارثیه از جمله میزان و نحوه محاسبه ارث یک زن می باشد.
میزان ارث زن ( با وجود فرزند یا بدون فرزند )
بدین نحو که برابر ماده 946 قانون مدنی ..
| اگر مردی که فوت کرده ،یک یا چند فرزند داشته باشد، و یا در صورت وجود همسر دیگری نوه ای داشته باشد ،سهم الارث زن می شود… | یک هشتم |
| اگر مردی که فوت کرده ،یک یا چند فرزند داشته باشد، و یا در صورت وجود همسر دیگری نوه ای نداشته باشد ،سهم الارث زن می شود… | یک چهارم |
ماده 946 قانون مدنی
زوجه در صورت فرزنددار بودن زوج یک هشتم از عین اموال منقول و یک هشتم از قیمت اموال غیرمنقول اعم از عرصه و اعیان ارث می‌برد در صورتی‌که زوج هیچ فرزندی نداشته باشد سهم زوجه یک چهارم از کلیه اموال به ترتیب فوق میباشد.
یک هشتم ارث چقدر می شود؟
|
یک هشتم ارث چقدر می شود ؟
|
یعنی اگر اموال بجا مانده از متوفی 8 میلیارد تومان باشد سهم یک هشتم زن می شود یک میلیارد تومان |
یک چهارم ارث چقدر می شود؟
|
یک چهارم ارث چقدر می شود ؟
|
یعنی اگر اموال بجا مانده از متوفی 8 میلیارد تومان باشد سهم یک چهارم زن می شود دو میلیارد تومان |
میزان سهم الارث زن، اگر مرد (چند همسری) باشد ، چقدرمی شود ؟
| اگر مردی یک همسر داشته باشد | زن کل سهم الارث را ( منظور یک چهارم یا یک هشتم را بر حسب مورد )یکجا می برد |
| اگر مرد چند همسر داشته باشد | سهم الارث ( منظور یک چهارم یا هشتم بر حسب موارد فوق را )بین آنها به نسبت مساوی تقسیم می شود
البته زن ها باید عقد دائمی مرد باشندو زن موقت ارث نمی برد |
سهم زن ار عرصه و اعیان (قانون جدید ارث زن-بسیار مهم )
در قانون سابق ارث زن …
زن فقط از قیمت بنا و مصالح( اعیان ساختمان) ، اموال غیر منقول ارث می برد و از عرصه ( منظور قیمت زمین )ارث نمی برد
و لکن در قانون جدید زن هم از اعیان( بنای ملک ) و هم از عرصه ( زمین )آن ارث می برد
نکته1 ***
منظور از اموال غیر منقول اموالی هستند که به راحتی نمی توان آن را جابجا کرد مثل زمین و ساختمان و مغازه و..
واموال منقول اموالی هستند که به راحتی با وسیله نقلیه قابل جابجایی هستند (مثلا ماشین و اسباب اثاثیه است )
نکته 2 ***
زن در ابتدا از قیمت اموال غیر منقول ارث می برد ، نه از خود ملک ،این بدین معنی میباشد که زن نمی تواند بگوید سهم من را از ملک و زمین و مغازه جدا کنید و بدهید یا اینکه ملک را تقسیم کنید
و در حالتی که ورثه حاضر به پرداخت قیمت و بهای اموال غیر منقول نشدنند ، زن می تواند بگوید سهم من را از ملک جدا کنید و بدهید و من دیگر قیمت و بهای ملک را نمی خواهم
و لکن این مورد در خصوص اموال منقول صدق نمی کند و زن می تواند بگوید سهم من را خود اموال منقول بدهید
ماده 948 قانون مدنی
هرگاه ورثه از اداء قیمت امتناع کنند زن می‌تواند حق خود را از عین اموال استیفاء کند.
بطور مثال ..
پس در ابتدا ورثه میبایست کارشناس دادگستری بیاورنند و قیمت املاک و بناها را بیاورنند و برحسب مورد که زن یک هشتم و یا چهارم را ببرد ( که در بالا گفتیم با فرزند یا بدون فرزند فرق می کند )
سایر ورثه باید حاضر باشند ..
قیمت سهم الارث زوجه را حسب مورد ( منظور یک چهارم یا یک هشتم ) بپردازنند در غیر اینصورت زوجه می تواند سهم خود را از ارث ببرد.
جهت مشاوره حقوقی ،با وکیل حقوقی متخصص و یا وکیل ملکی و وکیل قرارداد، وکیل ارث با مجموعه گروه وکلای حکمت تماس بگیرید.
