نقش وکلا در دعاوی حقوقی

در این مقاله قصد داریم نقش وکلا در دعاوی حقوقی و ویژگی‌های یک وکیل خوب و این که داشتن وکیل در یک پرونده حقوقی تا چه حد می‌تواند در موفقیت پرونده نقش داشته باشد را توضیح دهیم. مسئله‌ی وکالت تقریباً در قانون تمامی کشورها از جمله قانون اساسی کشور خودمان ایران، مورد توجه و بررسی فراوان قرار گرفته است. انجام وکالت در دادگاه‌ها به جز موارد استثنایی که در قانون پیش‌بینی شده و ذکر شده است، توسط اشخاصی غیر از وکلای دادگستری و وکلای قوه‌ی قضائیه یعنی افرادی که پروانه وکالت ندارند، ممنوع است.

نقش وکلا در دعاوی حقوقی

پیشینه‌ی داشتن وکیل در دعاوی کیفری در برخی از کشورها از جمله انگلستان به بیش از 800 سال پیش باز می‌گردد. اما در کشور ما ایران این مقوله سابقه‌ طولانی ندارد. در سال 1315 قانون وکالت در کشور ایران تصویب شد. هرچند پس از آن همچنان وکلا در ایران استقلال نداشتند و باید تحت نظر وزارت عدلیه فعالیت می‌کردند. در سال 1333 قانونی مبنی بر استقلال فعالیت وکلا تصویب شد و پس آن به طور کلی کانون وکلا از وزارت عدلیه مستقل شد. هرچند در ایران هنوز وکلای قوه‌ی قضائیه که جدا از کانون وکلای دادگستری و تحت نظر قوه‌ی قضائیه فعالیت می‌کنند، وجود دارند. این دو کانون وکلا یکی تحت نظر کانون وکلا و دیگری تحت نظر قوه قضائیه به صورت موازی با هم فعالیت می‌کنند. بسیاری از افراد جامعه تسلط کافی بر قوانین و مقررات را برای حضور در یک دادگاه ندارند و از این رو استخدام یک وکیل برای پرونده تا حد زیادی امکان موفقیت یک دعوی حقوقی را افزایش می‌دهد. قبل از هر شروع بحث ابتدا نگاهی به شرح وظایف یک وکیل خوب و تعریف انواع وکالت می‌پردازیم. به صورت کلی وکیل کسی است که از طرف شخص دیگری برای انجام کاری چه حقوقی و چه حقیقی مأمور می‌شود و باید به نیابت از او کار محول شده را انجام دهد.

در قانون مدنی ایران ماده‌ی 656 وکالت را به معنی تفویض و واگذار نمودن تعریف شده است. هر فرد می‌تواند به یک یا چند نفر وکالت بدهد و همچنین یک شخص می‌تواند وکالت چندین موکل را بپذیرد.

شرایط داشتن پروانه وکالت:

در قانون کیفیت اخذ پروانه وکالت دادگستری که در سال 1376 مصوب شد، شرایط عمومی وکلا به صورت کامل ذکر شده است. از جمله این شرایط، اعتقاد و التزام عملی داشتن به احکام و مبانی دین اسلام، اعتقاد و تعهد به نظام جمهوری اسلامی ایران، وفاداری و اعتقاد به ولایت فقیه، اعتقاد و التزام به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، نداشتن پیشینه محکومیت مؤثر کیفری، نداشتن سابقه عضویت و فعالیت در گروه‌های الحادی و فرقه‌های ضاله و معاند با اسلام وعدم اعتیاد به مواد مخدر و استعمال مشروبات الکلی است. شرایط ذکر شده شرایط عمومی داشتن پروانه‌ی وکالت است. از شرایط اختصاصی داشتن پروانه‌ی وکالت می‌توان به دارا بودن درجه کارشناسی در رشته‌های حقوق و فقه و حقوق اسلامی اشاره کرد. لازم به ذکر است که داشتن مدرک کارشناسی ارشد یا دکتری در رشته حقوق، بدون داشتن مدرک کارشناسی برای اخذ پروانه وکالت کافی نیست. همچنین سن متقاضیان دریافت پروانه وکالت در استان تهران نباید متجاوز از ۴۰ سال و در دیگر مناطق کشور نباید متجاوز از ۵۰ سال باشد. متقاضی پس از داشتن این شرایط می‌تواند در آزمون پروانه‌ی وکالت شرکت کند و در صورت پذیرش در این آزمون باید دوره‌ی کارآموزی وکالت را نزد یکی از وکلا دارای پروانه وکالت بگذراند. پس از آن می‌تواند به عنوان وکیل شروع به فعالیت کند. وکیلی که در حال طی کردن دوره‌ی کارآموزی است، وکیل پایه دو نام دارد و نمی‌تواند در تمامی دعاوی قبول پرونده کند. وکلای پایه دو فقط در محاکم کیفری که به جرم‌های تعزیری مستوجب حبس کمتر از ۱۰ سال و شلاق و جزای نقدی و اقدامات تأمینی منتج می‌شود، حق شرکت را دارند. در دادگاه‌های حقوقی و در صورتی که بازخواسته کمتر از ۵۰۰ میلیون ریال باشد و یا خواسته غیر مالی باشد، مگر در دعاوی مربوط به اختلافات در اصل نکاح، اصل طلاق، اثبات و نفی نسب باشد، می‌توانند از حقوق موکل خود دفاع کنند، اما وکیل پایه یک دادگستری حق شرکت در تمامی محاکم اعم از حقوقی و کیفری و… را دارند.

تقسیم بندی انواع وکالت:

به صورت کلی دو نوع وکالت وجود دارد: وکالت مطلق و وکالت مقید. وکالت مطلق بدین معنی این است که شخصی برای انجام تمام امور اداری مالی به شخص دیگری وکالت می‌دهد. در این حالت شخص وکیل برای انجام تمامی کارها از جمله خرید و فروش، واگذاری به غیر و … نیازی به اجازه‌ی موکل خود نداشته و صرف داشتن وکالت مطلق می‌تواند تمامی این کارها را انجام دهد. نوع دوم وکالت یعنی وکالت مقید، که فراگیرتر از وکالت مطلق است، بدین صورت است که نوع وکالت داده شده به وکیل مشخص و معین و محدود است. برای مثال خرید و فروش یک ملک خاص و یا وکالت در گرفتن وام روی یک ملک خاص. بر اساس ماده‌ی 663 قانون مدنی در این نوع وکالت وکیل فقط می‌تواند در حیطه‌ی وظایف محول شده فعالیت کند و در صورتی که کاری خارج این محدوده انجام دهد در قبال آن مسئول است و باید پاسخگو باشد. نوع دیگر تقسیم بندی وکالت، نوع تفویض کردن می‌باشد که می‌تواند شفاهی و یا کتبی باشد. تمامی این نوع وکالت‌های که توضیح داده شد وکالت‌های غیر قضایی بودند. نوع دیگری از وکالت که در دادگاه‌ها و دعاوی حقوقی با آن‌ بیشتر برخورد می‌کنیم وکالت قضایی می‌باشد. در این نوع وکالت، شخص وکیل در دادگاه قضایی حضور پیدا کرده و از موکل خود دفاع می‌کند. از جمله وظایف وکلا در دادگاه قضایی، اعتراض به رأی، درخواست تجدید نظر، فرجام خواهی و اعاده دادرسی است. همچنین در سازش و مصالحه وکلا می‌توانند نقش مؤثری داشته باشند. درخواست صدور برگ اجرایی و تعقيب عمليات مربوط به اجراي حكم و گرفتن وجوه پرداخت شده به نام موكل و … نیز از وظایف وکلا در دادگاه کیفری است.

پیشنهاد گروه وکلای حکمت برای شما همراهان عزیز:

وکیل رابطه نامشروع در تهران

وکیل قرارداد

وکیل ملکی

وکیل مشارکت در ساخت

وکیل طلاق

وکیل تسخیری:

طبق اصل 35 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران:

«در همه دادگاه‌ها طرفين دعوا حق دارند براي خود وكيل انتخاب نمايند و اگر توانايي انتخاب وكيل را نداشته باشند بايد براي آن‌ها امكانات تعيين وكيل فراهم گردد».  بر اساس ماده 348 قانون آيين دادرسي کيفري در جرائمی که موجب مجازات سلب حيات، حبس ابد، قطع عضو يا جنايات عمدي عليه تماميت جسماني با ميزان نصف ديه کامل يا بيش از آن و جرائم موجب مجازات تعزيري درجه سه و بالاتر جلسه رسيدگي بدون حضور وکيل متهم تشکيل نمی‌شود و چنانچه متهم، وکيلش را معرفي نکند يا وکيل او بدون اعلام عذر موجه در دادگاه حاضر نشود، تعيين وکيل تسخيري الزامي است.

نقش وکلا در دعاوی حقوقی

همچنین طبق اصل 347 قانون آیین دادرسی کیفری:

متهمی می‌تواند در اولین جلسه‌ی دادرسی تقاضای داشتن وکیل کند و در صورتی که توانایی مالی برای پرداخت حق الزحمه وکیل را نداشته باشد، دادگاه قضایی برای او وکیل تسخیری مشخص می‌کند. بر طبق این اصل نوعی از وکالت با عنوان وکالت تسخیری در دادگاه‌های قضایی به وجود آمده، که حق الزحمه‌ی آن برای وکیل دو میلیون ریال می‌باشد. اولویت انتخاب وکیل تسخیری از وکلای قوه‌ی قضائیه است و در صورت ممکن نبودن از وکلای کانون وکلا برای متهم وکیل تسخیری انتخاب می‌شود. در صورتی که وکیل درخواست حق الزحمه بیشتری کند طبق تعرفه برای او حق الزحمه مشخص می‌شود و از محل اعتبارات قوه قضائيه پرداخت خواهد شد. در قانون جدید علاوه بر متهم فرد بزه دیده نیز می‌تواند در خواست وکیل تسخیری کند.

تعهدات و مسئولیت‌های و نقش وکلا در دعاوی حقوقی:

طبق قانون هرگاه ضرر و خسارتی به موکل وارد شود که وکیل در آن مقصر باشد و یا مسبب آن باشد، وکیل مربوطه در قبال آن مسئول است. در صورتی که فردی دارای دو یا چند وکیل باشد، هیچ یک از وکلا حق دخالت در کار دیگری را نداشته و نباید از حیطه‌ی اختیارات خود خارج شوند و همچنین در صورت نداشتن توکیل حق ندارند وظایف خود را به وکلای دیگر و یا به غیر واگذار کنند. طبق قانون در دادگاه‌های قضایی هر فرد حق داشتن بیشتر از دو وکیل را ندارد.

وکیل در حالی نماینده‌ی موکل است، وظایف و اهداف متفاوتی دارد. در ابتدا باید به عنوان مشاور حقوق و در صورت وجود اتهام، اتهام را به موکل تفهیم کند و همچنین به عنوان نماینده‌ی موکل، سعی در اثبات بی گناهی و حقانیت موکل خود داشته باشد. در جلسه‌ی دادرسی، می‌بایست تحت قوانین نظام دادرسی، مدارک و شواهد مورد نیاز برای اثبات حقانیت موکل خود را آماده سازی و ارائه کند. وی بايد در تمام مراحل دادرسی شايستگي و موقع شناسي و سخت‌كوشی و دقت خود را نشان داده و همچنین مي‌بايست در ارتباط با وظايف خود به لحاظ نمايندگي موكل، ارتباط خود را با وي حفظ كند. وكيل بايد اطلاعات مربوط به نمايندگي از موكل را محرمانه نگاه دارد مگر تا حدي كه افشاي آن مطابق قانون اساسی و يا قانون ديگري لازم باشد.

نحوه‌ی فسخ و انقضای وکالت:

وکالت داده شده به یک وکیل به طرق مختلفی قابل فسخ است. مورد اول با عزل موکل است. به صورتی که موکل به صورت شفاهی و یا کتبی وکیل خود را عزل می‌کند. طبق قانون اساسی موکل می‌تواند، هر زمان که بخواهد .وکیل را عزل کند، مگر آنکه نوع وکالت از نوع وکالت بلاعزل باشد. وکالت بلاعزل نوع دیگری از وکالت است، در حین عقد آن، وکالت وکیل یا عدم عزل وکیل ضمن عقد لازمی شرط شده باشد.

مورد دوم استعفای وکیل از ادامه‌ی وکالت است. در این صورت وکیل استعفای خود را موکل خود اعلام می‌دارد. در صورتی که یکی از طرفین وکیل و یا موکل، به یکی از شروط عقدنامه‌ی وکالت عمل نکنند، که به موجب آن عقد وکالت فسخ شود. در مواردی که موکل و وکیل دچار فوت، و یا جنون عقلی شوند، عقد وکالت بین آن دو باطل خواهد شد.

وظایف وکیل و نقش وکلا در دعاوی حقوقی:

در این بخش وظایفی که بر عهده‌ی وکیل است را بررسی و بیان می‌کنیم. بدیهی است که تمام افراد جامعه در مورد قانون اطلاعات کافی ندارند و قطعاً وقت کافی برای مطالعه‌ی تمام قانون در زمان بروز دعوی را نیز نخواهند داشت. وکلا در موارد قانونی به مراجعین مشاوره می‌دهند و آن‌ها در مورد قوانین آگاه می‌کنند. در حین بروز یک دعوی در صورتی که طرفین حتی قصد استخدام وکیل را نیز نداشته باشند، می‌توانند به وکیل مراجعه کرده و موارد حقوقی و نکاتی که در پیشبرد پرونده و دعوی حقوق به آن‌ها کمک می‌کند را جویا شوند.

حضور در جلسه‌ی دادگاه و نقش وکلا در دعاوی حقوقی:

در صورتی که فردی تصمیم به استخدام وکیل داشته باشد، اصلی‌ترین وظیفه‌ی او حضور در جلسه‌ی دعوی به عنوان نماینده‌ی موکل است. این الزام ربطی به حضور و یا عدم حضور موکل در جلسه‌ی دعوی ندارد و حتی در صورت حضور موکل، وکیل موظف است در جلسه‌ی دعوی حضور داشته باشد. هرچند حضور وکیل در جلسه‌ی دعوی لازم است اما صرف حضور او کافی نیست. بلکه وی موظف است مدارک و مستندات لازم برای پیشبرد پرونده به نفع موکل را فراهم کند و در جلسه‌ی دادگاه ارائه داده و همچنین ضمیمه‌ی پرونده کند. در صورتی که پرونده‌های مشابه وجود داشته باشد وکیل موظف است با پیدا کردن آن‌ها راه‌های پیشرفت سریع‌تر پرونده را پیدا کرده و هرچه سریع‌تر پرونده را به نفع موکل خود به سرانجام برساند. حال این سؤال پیش می‌آید در صورتی یک وکیل، وکالت چند پرونده را به صوت موازی داشته باشد، و به صورت هم‌زمان در یک روز و یک ساعت به دو یا چند دادگاه دعوت شود، باید چه کار کند؟ در این صورت وکیل مربوطه باید در دادگاهی که حضور او الزامی است شرکت کند و برای دادگاه‌های دیگر لایحه ارسال کند. در صورتی که وکیل از سوی موکل اجازه داشته باشد که وکیل دیگری را مأمور این کار کند، می‌تواند وکیل دوم را به دادگاه ارسال کند. در غیر این صورت حضور در دادگاهی که حضور وکیل الزامی است، اولویت دارد. برای مثال دادگاه‌هایی که برای دفاع از متهم به قتل باشد و یا دادگاهی که امکان صدور احکام اعدام و یا حبس ابد و احکام این چنینی دارد، برای حضور وکیل اولویت دارند.

در صورتی که واقعه‌ای خارج از اختیار وکلا و دادگاه مانند تأخیر قطار و هواپیما، بیماری و … مانع از حضور او در دادگاه شود، آن‌ها می‌توانند عذر خود را به صورت کتبی با ذکر دقیق دلایل برای دادگاه بفرستند. در برخی موارد در صورت درخواست موکل و موافقت دادگاه، جلسه‌ دادگاه می‌تواند به تعویق بیافتد.

گروه وکلای حکمت

گروه وکلای حکمت در راستای اهداف و خط مشی خویش مبنی بر پیشگیری از اختلافات و نهایتاً کاهش حجم دعاوی در محاکم دادگستری و اداری و با بهره گیری از وکلای متخصص و مورد اعتماد در زمینه قراردادهای مشارکت در ساخت ، خدمات حقوقی تخصصی خویش را به شما سروران گرامی تقدیم نماید. برای بهره گیری خدمات گروه وکلای حکمت می توانید با شماه های مندرج در سایت تماس حاصل فرمایید