حق کسب و پیشه در قانون جدید

که برای مستأجر و  درخلال مدت اجاره ، با توجه  به شهرت کسبی  و حق مشتری گیری وی ایجاد می شود

چه مستأجر مال یا وجهی به موجر داده یا نداده باشد.

بعبارتی  ایجاد این حق کاملا ،به عمل مستاجر بستگی دارد ممکن است ایجاد شود یا نشود

یعنی اگر مستاجر در ملک تجاری هیچ فعالیتی نکند ،برای وی حق کسب و پیشه هم ایجاد نمی شود

بطور مثال :

اگر مستاجری مغازه ای را جهت کفش فروشی دایر کرده باشد و در آن سالیان سال فعالیت داشته

و در نتیجه فعالیت مستاجر ،آن محل در ذهن مشتریان  گذری و یا بومی ، بعنوان شغل کفش فروشی در ذهنشان بماند

امکان دارد بارها برای خرید شیرینی به آن محل مراجعه کنند به این گونه حق ،که موجب جذب مشتریان بیشتر و اعتبار محل کسب شده ،حق کسب و پیشه می گویند

برابر قانون روابط موجر و مستاجر 1356

اگر به مستاجری قبل از سال 1376 ،مغازه ای را به اجاره واگذار می کردید

دیگر نمی توانستید در انقضای مدت  قرارداد اجاره ،ملک استیجاری را تخلیه نماید ولو آنکه..

مدت اجاره بصورت موقت ( ولو یکسال )باشد چرا که به مستأجر ،حق کسب و پیشه تعلق می گیرد

نکته ***

در صورتی که تاریخ قرارداد اجاره تنظیمی بعد از سال 1376 باشد ،کلا موضوع حق کسب و پیشه منتفی  می شود

در قانون روابط موجر و مستاجر سال 1356حق کسب و پیشه و تجارت یک امر اجباری و  ناشی از توافق طرفین عقد نمی باشد و توافق برخلاف آن باطل می باشد

• میزان و مقدار حق کسب، پیشه و تجارت قابل محاسبه و تخمین زدن نیست و بر حسب شرایط مختلف  ممکن است متغییر باشد
• و لکن این حق امکان دارد به واسطه وقوع تخلفی از ناحیه مستأجر کلا و یا نصف آن ساقط شود یا  اینکه اساسا بواسطه عدم فعالیت  کسبی مستاجر ،چنین حقی حاصل نگردد.

در صورت عدم توافق طرفین بر میزان عودت آن ،براساس نظریه کارشناسی دادگستری ، تعین می گردد

.

–

دلیل آنکه حق کسب و پیشه در ابتدای قرارداد اجاره قابلیت اسقاط ندارد به جهت آن است که حقی که هنوز ایجاد نشده نمی توان اسقاط کرد .(اسقاط ما لم یجب)

–

1.      در قرارداد  اجازه حق انتقال به غیر قید شده باشد

2.     یا مالک متعاقبا  رضایت بر انتقال دهد

3.     یا مستاجر به دلائلی درخواست تجویز انتقال منافع را از محکمه بدهد و مورد موافقت قرار گیرد

-در صورت توافق طرفین( موجر و مستاجر ) در خصوص قیمت کسب و پیشه ،مطابق توافق  طرفین عمل می شود

-در صورت عدم توافق طرفین ،کارشناس دادگستری  براساس شرایط ذیل ،حق کسب و پیشه را تعیین می کند
–نوع شغل مستاجر 
–مدت عقد اجاره و سنوات تصرف مستاجر
–میزان جذب مشتری
–شهرت کسب و کار مستاجر

برابر  ماده (11 ) قانون روابط مالک و مستأجر، مصوب سال 1339 میزان حق کسب و پیشه و تجارت ( سرقفلی) براساس عوامل زیر تعیین می شد:
1.موقعیت و مرغوبیت محل کسب و پیشه و تجارت.
2.شرایط و کیفیات اجاره از لحاظ مزایایی که در عقد اجاره برای موجر یا مستأجر منظور گردیده است.
3.طول مدت اشتغال مستأجر به کسب و پیشه و یا تجارت در مورد اجاره و حسن شهرت او که در معروفیت محل مزبور مؤثر افتاده است.
4.وضع محل اجاره از نظر نوع بنا
5. مخارجی که مستأجر به منظور آماده نمودن محل مزبور از حیث قفسه‌بندی و تهیه‌ی اشیاء مورد لزوم و سایر تزئینات داخلی متحمل گردیده است.
6. نوع کسب و پیشه یا تجارت مستأجر