ضرر و زیان ناشی از جرم

همه جرائم واقع شده دارای دو اثر است یعنی هم تعرض به حق عمومی است و هم ممکن است خساراتی به بزه دیده وارد کند که او می تواند از دو جهت فوق در دادگاه طرح دعوی کند بنابراین ما در این مختصر به شما خواهیم گفت که مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم چیست و مدعی یا بزه دیده چگونه می تواند ضرر و زیان ناشی از جرم را از دادگاه صالح مطالبه کند.

ضررو زیان ناشی از جرم چیست؟

زمانی که جرمی واقع میشود آثار آن علاوه بر هم خوردن نظم جامعه منجر به خساراتی به بزه دیده خواهد شد و قانون به متضرر از جرم در مقام مدعی خصوصی، این حق را داده است که بتواند حقوق از دست رفته خود را از مراجع کیفری و حقوقی مطالبه کند. بنابراین طبق قانون متهم پس از آنکه تحت تعقیب قرار میگیرد شاکی می تواند اصل و رونوشت تمامی ادله خود را به مرجع تعقیب تسلیم کند.

در مورد احکام ارث بیشتر بخوانید:احکام ارث به زبان ساده

چه ضرر و زیانی قابل مطالبه است؟

در واقع ضرری قابل مطالبه است که مستقیما ناشی از جرم باشد و متضرر بتواند در مقام مدعی خصوصی با دادخواست به دادگاه مطالبه کند.

مطالبه خسارت عدم نفع :

در دادگاه حکم به خساراتی داده می شود که صدق اتلاف کند یعنی متضرر می توانسته در آمدی داشته باشد و به دلیل ارتکاب جرم از آن محروم شده است.

ضرر و زیان قبل از ختم دادرسی :

مطالبه خسارات ناشی از جرم با شروع تحت تعقیب قرار گرفتن متهم مطابق ادله ارائه شده قابل مطالبه است  و تا قبل از ختم دادرسی دادخواست تقدیم مرجع رسیدگی خواهد شد و دادگاه مکلف است ضمن صدور حکم جزایی و یا اگر رسیدگی به امر ضرر و زیان محتاج به تحقیقات بیشتری باشد حکم جزایی را صادر و سپس به دادخواست ضرر و زیان رسیدگی کند.

مطالبه ضرر و زیان بعد از ختم دادرسی :

در صورتی که شاکی ضرر و زیان خود را قبل از ختم دادرسی تقدیم مرجع رسیدگی نکند منجر به تضییع حقوق وی نخواهد شد بلکه او می تواند دادخواست حقوقی خود را حتی پس از صدور رای به دادگاه حقوقی صالح تقدیم و درخواست حقوق ضایع شده خود باشد.

اسقاط حق عمومی و اسقاط حق خصوصی:

سقوط حق عمومی باعث اسقاط حق خصوصی نخواهد شد و اگر به دلایلی از جمله فوت و صدور قرار موقوفی تعقیب و جرم نبودن عمل و قرار منع تعقیب و برائت شاکی خصوصی می تواند حق خود را مطالبه کند.

خسارات ناشی از جرم و اموال ناشی از جرم :

خسارات ناشی از جرم و اموال ناشی از جرم با هم متفاوت است چون اموال حاصل از جرم بدون نیاز به تقدیم دادخواست به مالک آن برگردانده می شود اما خسارات نیازمند تقدیم دادخواست است.

شرایط اقامه دعوی :

در اولین قدم شخص باید ذی نفع باشد و دارای اهلیت باشد و در مواقعی که فوت کرده است وراث یا قائم مقام او می تواند تحت شرایطی خسارات ناشی از جرم را مطالبه کند.

ارائه ادله و مدارک :

بعد از شروع به رسیدگی به امر کیفری متضرر ازجرم باید با ارائه دلایل و مدارک خسارات وارده بر خود را اثبات کند و اینکه ضرر وارده مستقیم از فعل یا ترک فعل متهم ناشی شده است در غیر این صورت اگر نتواند تقصیر او را اثبات کند داد گاه داد خواست وی را رد خواهد کرد.

چه زمانی می توان طرح دعوی حقوقی نمود:

در قانون آیین دادرسی مدنی :

قانون کذار تصریح کرده است که متضرر می تواند داد خواست خسارات خود را قبل از اقامه دعوی به صورت داد خواست جدا از اصل دعوی و یا در ضمن دادخواست نسبت به اصل دعوی و یا در اثنای دادرسی مطالبه کنند همچنین طی مواد دیگر قانون گذار به خواهان اختیار داده است که بعد از ختم دادرسی نیز می تواند خسارات خود را مطالبه کند.

در قانون آیین دادرسی کیفری :

قانونگذار در موادی از قانون آیین دادرسی کیفری به شاکی اختیار داده است پس از آنکه متهم تحت تعقیب قرار گرفت تمام ادله و مدارک خود را جهت پیوست به پرونده به مرجع تعقیب تسلیم کند و تا قبل از اعلام ختم دادرسی داد خواست ضرر و زیان خود را تسلیم داد گاه کند

درخواست خسارت در دادسرا:

در ماده ای از قانون آیین دادرسی کیفری قانون گذار تصریح می کند که اگر دادستان کیفر خواست خود را به طور شفاهی در داد گاه مطرح کند شاکی می تواند ظرف 5 روز داد خواست خود را تقدیم داد گاه کند  و داد گاه می تواند فارق از امر کیفری نسبت به ضرر و زیان رسیدگی و رای صادر کند.

درخواست خسارات در دادگاه کیفری :

رسیدگی به آن مستلزم رعایت تشریفات آیین دادرسی است یعنی نیاز به داد خواست و هزینه دادرسی خواهد بود .در مواردی هم که مطالبه خواسته از جمله وجه یک چک نیاز به داد خواست داره شاکی را ملزم کرده است که تا قبل از ختم داد رسی داد خواست را تقدیم داد گاه کند و داد گاه مکلف است ضمن حکم کیفری در خصوص ضرر و زیان مدعی حکم صادر کند

ضرر قابل مطالبه :

در واقع جرائم نیز در صورت ارتکاب توسط متخلف نه تنها دارای مجازات است بلکه به دلیل ضررهای جسمی و مالی از جمله کلاه برداری و سرقت دارای بار حقوقی نیز می باشند در نتیجه در طرح دعوای حقوقی دادگاه کیفری نیز صالح به رسیدگی می شودو شاکی می تواند علاوه بر دادگاه حقوقی در داگاه کیفری نیز طرح دعوی کند

به موجب ماده 14 قانون ایین دادرسی کیفری:

شاکی می تواند جبران تمام ضرر و زیان های مادی و معنوی و منافع ممکن الحصول نااشی از جرم را مطالبه کند

زیان های معنوی:

شامل صدمات روحی یا هتک حیثیت و اعتبار شخصی خانوادگی یا اجتماعی است که دادگاه می تواند علاوه بر صدور حکم به جبران خسارات مالی به رفع زیان از طرق دیگر از قبیل الزام به غذر خواهی و درج حکم در جراید و امثال آن حکم کند

منافع ممکن الحصول :

به موجب قانون کیفری منافع ممکن الحصول تنها به مواردی اختصاص دارد که صدق اتلاف کند با توجه به این ماده ضرر و زیانهای ناشی از جرم را می توان با ارایه دادخواست ضرر و زیان مطالبه کرد و از این جهت تفاوتی میان جرایم قابل گذست و گذشت ناپذیری وجود ندارد

درخواست تامین خواسته در دادگاه کیفری:

شاکی می تواند در صورت مطالبه خسارت تامین ضرر و زیانهای خود را از بازپرس بخواهد که اگر این تقاضا مبتنی بر ادله قابل قبول باشد بازپرس قرار تامین خواسته صادر خواهد کرد قرار تامین خواسته به محض ابلاغ اجرا می شود مگر ابلاغ فوری ممک نباشد و تاخیر در اجرا مو جب تضییع خواسته شود که ابتدا قرار تامین اجرا و سپس ابلاغ خواهد شد قرار تامین خواسته در امور کیفری نیز مانند احکام مدنی در اجرای احکام کیفری در دادسرای مربوطه اجرا خواهد شد

اگر دعوی حقوقی در دادگاه حقوقی مطرح شود قابل طرح در دادگاه کیفری خواهد بود؟

با توجه به صلاحیت عام داد گاه حقوقی دررسیدگی به دعاوی حقوقی هرگاه دعوی ضررو زیان ابتدا در داد گاه حقوقی اقامه شود دعوی مذکور قابل طرح در دادگاه کیفری نخواهد بود مگر آنکه مدعی خصوصی پس از اقامه دعوی در داد گاه حقوقی متوجه شود که موضوع دارای جنبه کیفری نیز بوده است که دراین صورت می تواند با استرداد دعوا به داد گاه کیفری مراجعه کند اما چنانچه دعوی ابتدا در داد گاه کیفری مطرح شود و صدور حکم کیفری به جهتی از جهات قانونی با تاخیر مواجهه شود مدعی خصوصی میتواند با استرداد با دعوی خود برای مطالبه خسارات به داد گاه حقوقی مراجعه کند که در این صورت اگر قبلا هزینه دادرسی پرداخته باشد نیاز به پرداخت مجدد هزینه دادرسی نخواهد بود.

مرجع صالح رسیدگی به مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم:

دادخواست اصلی به دادگاه صالح کیفری رسیدگی کننده یا دادگاه حقوقی یا شورای حل اختلاف محل اقامتگاه مباشر اصلی جرم برای رسیدگی تقدیم میشود.

پیشنهاد میشود این مطلب را از دست ندهید:مطالبه خسارت

نمونه دادخواست مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم:

ریاست محترم …..

با سلام احتراماً به استحضار می رساند:

ریاست محترم دادگستری بخش ………… سلام علیکم با احترام به استحضار می‌رساند: خوانده دعوا آقای ………….. هنگامی که قصد ساختن ساختمان خود را داشته و به وسیله لودر گودبرداری می‌نمود، به سبب بی‌احتیاطی خانه ملکی اینجانب خواهان …………. را خراب کرده است. و به علاوه، اشیای منقول خانگی را نیز از حیز انتفاع خارج نموده و به این ترتیب مبلغی معادل ……… ریال به اینجانب خسارت وارد کرده است. لذا نظر به مراتب یادشده و اینکه خانه ملکی و اشیای خانگی منقول از حیز انتفاع خارج شده، تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت مبلغ ………. ریال را دارم. با کمال احترام نام و نام خانوادگی امضا قبلاً از لطاف حضرتعالی کمال امتنان و سپاس را دارم.

با احترام………..

گروه وکلای حکمت:

گروه وکلای حکمت متشکل از وکلای دادگستری مجرب و متخصص در امور کیفری و دیگر مسائل حقوقی پیرامونی ، آماده ارائه بهترین خدمات حقوقی مطلوب به همگان میباشد لذا در صورت تمایل می توانید از طریق راه های ارتباطی با مجموعه وکلای حکمت در ارتباط باشید.