دعوای اثبات مالکیت

در این مقاله ما به شما خواهیم گفت مالکیت چیست و دعوای اثبات مالکیت جزو چه دعاوی محسوب میشود پس با ما همراه باشید تا از صفر تا صد دعوای اثبات مالکیت آگاهی پیدا کنید.

مالکیت چیست؟

مالکیت رابطه‌ای است اعتباری بین مال از یک طرف و بین شخص (حقیقی یا حقوقی) از طرف دیگر که بر اساس آن مالک می‌تواند هر تصرف معقولی را که مایل باشد در آن انجام دهد.

دعوای اثبات مالکیت جزء دعاوی مالی می باشد.

دعوای اثبات مالکیت چیست؟

اثبات مالکیت، عنوان دعوایی است که خواهان یا مدعی در مقام اثبات مالکیت عین مانند اموال منقول و غیر منقول یا حق مانند حق انتفاع یا حق ارتفاق و سایر حقوق مالی یا غیر مالی مورد ادعای خویش بر می آید.

طبق قانون مالک کسی است که سند به نام او می باشد یعنی به عبارتی از ادله اثبات سند، مالکیت سند می باشد اما بسیار پیش آمده است که بین دارندگان سند اختلاف در مالکیت پیش می آید، اینجاست که دعوای اثبات مالکیت مطرح می شود.

قانون مدنی اسناد را به دو دسته تقسیم کرده: اسناد عادی و اسناد رسمی، که دارای اعتبار متفاوت می باشند.

اسناد رسمی دارای قدرت اجرایی هستند و فقط میتوان در ارتباط با آن، ادعای جعل را مطرح نمود ولی اسناد عادی قدرت اجرایی ندارند.

ماده 22 قانون ثبت بیان می‏دارد:

«همین که ملکی مطابق قانون در دفتر املاک به ثبت رسید، دولت فقط کسی را که ملک به اسم او ثبت شده و یا کسی را که ملک مزبور به او منتقل گردیده و این انتقال نیز در دفتر املاک به ثبت رسیده باشد، مالک خواهد شناخت. در مورد ارث هم ملک وقتی در دفتر املاک به اسم وراث ثبت می‏شود که وارث و انحصار آنها محرز و در سهم الارث بین آنها توافق بوده و یا در صورت اختلاف حکم نهایی در آن باب صادر شده است»

اثبات مالکیت، زمانی موضوعیت پیدا می کند که تعارضی در مالکیت، پدید آید.

پیشنهاد میشود این مطلب را از دست ندهید: دعوای اثبات مالکیت

شرایط دعوای اثبات مالکیت

دعوای اثبات مالکیت یکی از دعاوی رایج در باب املاک است که معمولاً افراد برای اثبات حق خود در باب مالکیت نسبت به طرح آن اقدام می‌نماید که  لازم است شرایط ذیل در دعوای اثبات مالکیت وجود داشته باشد:

۱– وجود قرارداد کتبی یا شفاهی 

خواهان دعوای اثبات مالکیت بایستی بدواً نسبت به اثبات وجود قراردادی مبنی بر انتقال مالکیت یا ادله‌ای مبنی بر مالکیت ارائه نماید که معمولاً خواهان در این مورد با ارائه سند عادی نسبت به اثبات وجود قرارداد اقدام می‌کند،

چرا که خواهان دعوی اثبات مالکیت بلاشک یا دارای سند عادی است یا دلیلی غیر از سند رسمی مثل قرارداد شفاهی دارد که در مورد اخیر باید وجود چنین قراردادی را با سایر ادله اثبات نماید، اما برای طرح دعوای اثبات مالکیت صرف وجود سند یا قرارداد یا ادله‌ای مبنی بر وجود قرارداد شفاهی یا عادی کافی نیست.

۲– اثبات اعتبار قرارداد 

با اثبات وجود یک قرارداد یا اثبات طرق قانونی نقل و انتقال ملک، کار خواهان دعوا برای طرح دعوای اثبات مالکیت به اتمام می‌رسد و مستنداً به اصل صحت این خوانده دعوا است که بایستی با ایراد به اعتبار سند عادی از دعوا دفاع نماید و اگر دلیلی از طرف خوانده مبنی بر بی‌اعتباری قرارداد اثبات شده از سوی خواهان ارائه گردد با انقلاب دعوا اثبات اعتبار قرارداد نیز بر عهده خواهان که مدعی اعتبار قرارداد هست خواهد بود؛ چراکه امکان دارد قرارداد معتبری هم تنظیم شده باشد؛ لیکن با جهاتی قانونی بعد از تنظیم فسخ، اقاله یا ابطال شده باشد؛ لذا با دفاع مؤثر از طرف خوانده، خواهان باید اعتبار قرارداد خود را نیز اثبات نماید.

اثر اثبات مالکیت

در صورت اثبات مالکیت، تصرفات متصرف قبلی و آثار وی محو می گردد و در صورتی که تصرف وی عدوانی بوده باشد به اجرت المثل ایام تصرف و خسارات حاصله محکوم خواهد شد.

دلایل اثبات مالکیت

در مواقعی که دو یا چند نفر خود را مالک یک مال می دانند و در نتیجه ی اختلاف و دعوا میان آنها بالا می گیرد باید هر کس که مدعی مالکیت مال است با استفاده از دلایل اثبات مانند سند، شهادت شهود یا اماره ی ید (تصرف) ادعای خود را اثبات کند.

مهمترین دلیل مالکیت، سند مالکیت است.

این مطلب را هم بخوانید:مراحل تنظیم سند رسمی ملک 

دادگاه صالح برای رسیدگی 

برای اثبات مالکیت، صلاحیت دادگاه برای رسیدگی به این امر، با توجه به نوع مال متفاوت خواهد بود، در صورتی که مال غیرمنقول باشد، اثبات مالکیت با دادگاه محل وقوع مال غیرمنقول خواهد بود و اگر موضوع اختلاف مالکیت مال منقول باشد، دادگاه صالح برای رسیدگی دادگاه محل اقامت مدعی علیه که مال منقول در تصرف اوست می‌باشد.

اثبات مالکیت خودرو

اثبات مالکیت خودرو نیز همانند اثبات مالکیت اموال منقول نیاز به دلیل دارد که این دلایل عبارت اند از: بیع نامه عادی، شهود و …

لازم به ذکر است برخی اماره ها شامل واریز وجه به حساب فروشند و یا صادر شدن بیمه نامه خودرو در سالهای متوالی به نام خریدار در کنار سایر دلایل نیز می تواند کارآمد و مفید باشد.

اثبات مالکیت ورثه

اثبات مالکیت ورثه همانند زمانی است که  مورث ایشان(متوفی) قصد اثبات مالکیت خود در زمان حیاتش را داشته باشد. با این توضیح که اگر مورث آنها در قید حیات بود وی از چه دلایلی برای اثبات ماکیت خود استفاده می نمود، در این موضوع ورثه نیز مانند متوفی می توانند از همان دلایل مانند مبایع نامه عادی فی مابین متوفی و فروشنده، شهادت شهود و … برای اثبات مالکیت مورث خود استفاده نمایند و پس از اثبات این موضوع در دادگاه صالح سند رسمی به نام ورثه ای که نام آنها در گواهی حصر وراثت قید گردیده است، تنظیم می گردد.

اثبات مالکیت در املاک دارای سابقه ی ثبتی(اثبات مالکیت اموال غیرمنقول)

از لحاظ سابق ثبتی املاک به دو دسته تقسیم می شوند:

1. املاک دارای سابقه ثبتی
2. املاک فاقد سابقه ثبتی

در املاک فاقد سابقه ثبتی، املاکی که حدود و مساحت آن در اداره ثبت املاک ثبت نگردیده است، تصرف اماره مالکیت است و در واقع تصرف نقش مهم را ایفا می کند. در این دسته از ااموال دعوای اثبات مالکیت مستند به دلایلی شامل مبایعه نامه عادی و شهادت و شهود و … پدیرفته می شود و در واقع خواهان باید دعوای اثبات مالکیت اقامه کند.

در املاک دارای سابقه ثبتی به استناد قوانین ثبتی دعوای اثبات مالکیت پذیرفته نمی شود. حال تکلیف فردی که ملکی را که دارای سابقه ثبتی است با مبایعه نامه خریداری نموده است چیست؟

خریداران این دسته املاک می توانند با طرح دادخواست الزام به تنظیم سند رسمی علیه مالک پلاک ثبتی و فروشنده در دادگاه صالح ادعای خود را اثبات نمایند.

قوانین و مقررات دعوای اثبات مالکیت

دعوای اثبات مالکیت در قانون مدنی: 

ماده۳۰- هر مالکی نسبت به مایَملَک خود حق همه گونه تصرف و اِنتفاع دارد مگر در مواردی که قانون استثناء کرده باشد.

ماده۳۱- هیچ مالی را از تصرف صاحب آن نمی‌توان بیرون کرد مگر به حکم قانون.

ماده۳۲- تمام ثمرات و متعلقات اموال مَنقوله و غیرمَنقوله که طبعاً یا در نتیجه عملی حاصل شده باشد بالتبع، مالِ مالکِ اموال مزبوره است.

ماده۳۳- نما و محصولی که از زمین حاصل می‌شود مال مالک زمین است چه به خودی خود روییده باشد یا به واسطه عملیات مالک مگر این‌که نما با حاصل از اَصله یا حَبه غیر حاصل شده باشد که در این صورت درخت و محصول، مال صاحب اَصله یا حَبه خواهد بود اگرچه بدون رضای صاحب زمین کاشته شده باشد.

ماده۳۴- نتاج حیوانات در ملکیت، تابع مادر است و هرکس مالک مادر شد مالک نتاج آن هم خواهد شد.

ماده۳۵- تصرف به عنوان مالکیت دلیل مالکیت است مگر این‌که خلاف آن ثابت شود.

ماده۳۶- تصرفی که ثابت شود ناشی از سبب مُمَلّک یا ناقل قانونی نبوده معتبر نخواهد بود.

ماده۳۷- اگر متصرف فعلی اِقرار کند که مِلک سابقاً مال مُدعی او بوده است در این صورت مشارالیه نمی‌تواند برای رد ادعای مالکیت شخص مزبور به تصرف خود استناد کند مگر این‌که ثابت نماید که مِلک به ناقل صحیح به او منتقل شده است.

ماده۳۸- مالکیت زمین مستلزم مالکیت فضای مُحاذی آن است تا هر کجا بالا رود و همچنین است نسبت به زیر زمین بالجمله مالک حق همه‌گونه تصرف در هوا و قرار دارد مگر آنچه را که قانون استثناء کرده باشد.

ماده۳۹- هر بنا و درخت که در روی زمین است و همچنین هر بنا و حَفری که در زیر زمین است مِلک مالک آن زمین محسوب می‌شود مگر این‌که خلاف آن ثابت شود.

ماده ۱۹۰- برای صحت هر معامله شرایط ذیل اساسی است:

•  قصد طرفین و رضای آن‌ها
• اَهلیت طرفین
• موضوع معین که مورد معامله باشد
• مشروعیت جهت معامله

ماده ۱۹۱- عقد محقق می‌شود به قصد انشاء به شرط مقرون بودن به چیزی که دلالت برقصد کند.

ماده ۱۹۲- در مواردی که برای طرفین یا یکی از آن‌ها تلفظ ممکن نباشد اشاره که مبین قصد و رضا باشد کافی خواهد بود.

ماده ۱۹۳- انشای معامله ممکن است به وسیله‌ی عملی که مُبین قصد و رضا باشد مثل قبض و اقباض حاصل گردد مگر در مواردی که قانون استثناء کرده باشد.

در مورد اجرت المثل اموال بیشتر بخوانید: اجرت المثل اموال

خلع ید

دعوای خلع یک یکی از دعاوی مالکیت است. به عبارت دیگر دعوای خلع ید دعوایی است که مالک یک مال غیرمنقول(خانه، زمین، باغ، و …) به طرفیت متصرف غیر قانونی مال خود اقامه می کند و خواسته ی او این است که تصرفات بدون مجوز خوانده پایان یابد.

برای اطلاعات بیشتر مطالعه کنید:  خلع ید چیست؟

برای اثبات خلع ید باید به سه مورد توجه نمود:

1. مالکیت خواهان
2. تصرف خوانده
3. غیرقانونی بودن تصرفات خوانده

شما عزیزان میتوانید حهت هر گونه مشاوره حقوقی با وکیل ملکی با ما در تماس باشید.