خیار غبن در معامله ملک به معنای فرصتی است که به افراد داده می شود تا قرارداد ملک را فسخ کنند. در صورت عدم تعادل بین ارزش واقعی معامله و ارزش تعیین شده آن، مغبون حق فسخ قرارداد را دارد. چون در این قرارداد ضرر کرده است.خیار غبن در معامله ملک-شرایط/کاربردی
خیار غبن چیست؟
خیار غبن واژهای از مصدر عربی و به معنی اختیار داشتن است. در مباحث حقوقی به اختیاری که فرد برای بر هم زدن معامله دارد خیارغبن گفته میشود به این معنی که در هر قرارداد، طرفین معامله، بر اساس مفاد قرارداد، اختیاراتی برای فسخ قرارداد دارند و میتوانند طبق توافقات انجام شده با توجه به اختیاراتشان معامله را بر هم زنند.(خیار غبن در معامله ملک-شرایط/کاربردی**)
اگر فردی، مالی را به دیگری بفروشد یا مالی را از دیگری بخرد و از جهت ارزش قیمت مورد معامله، مغبون شود یا ضررکند. بعبارتی کسی که مغبون شود، یعنی ارزان بفروشد و یا گران بخرد.
فردی که از اینگونه معاملات، متضرر شده است را مغبون میگویند.
مفهوم حقوقی و فقهی خیار غبن
خیارغبن در اصطلاح حقوقی به معنی عدم تعادل بین ارزش واقعی ملک و ارزش تعیین شده، که منجر به اختلاف بین خریدار و فروشنده گردد.
مثال: کسی بموجب مبایعه نامه یک باغ را، به قیمت 500 میلیون تومان خریداری نماید بعدا کاشف بعمل آید قیمت واقعی باغ پایین تر از قیمت فروخته شده است، فروشنده مغبون شده.
خیار غبن در اصل همان خديعه است و در اصطلاح فقهي به مالكيت در آوردن مال است به قيمتی که، از قيمت اصلي زياد باشد و همراه جهل طرف ديگر معامله شده باشد »
خیار غبن در معامله ملک-شرایط/کاربردی**
آیا با پرداخت تفاوت قیمت خیار غبن ساقط می شود؟
اگر شخصی که طرف معامله ی خود را متضرر کرده است تفاوت قیمت را به شخص متضرر بدهد، خیار غبن از بین نمی رود. ولی در صورتی که شخص متضرر با گرفتن تفاوت قیمت راضی شود، آنگاه خیار غبن ساقط می شود.
خیار غبن در معامله ملک-شرایط/کاربردی**
استنادات قانونی در این باب:
ماده 416 قانون مدنی:
هریک از متعاملین که در معامله غبن فاحش داشته باشد بعد از علم به آن، میتواند معامله را فسخ نماید.
ماده 417 قانون مدنی:
غبن در صورتی فاحش است که عرفا قابل مسامحه نباشد.
طبق ماده 418 قانون مدنی:
چنانچه در زمان انجام معامله نسبت به قیمت واقعی عالم بوده باشد، دیگر خیار فسخ نخواهد داشت.
طبق ماده 419 قانون مدنی:
شرایط معامله نیز باید در تعیین نمودن مقدار غبن لحاظ شود.
طبق ماده 420 قانون مدنی:
خیار غبن از خیارات فوری می باشد.
طبق ماده 421 قانون مدنی:
اگر کسی که طرف خود را مغبون کرده است تفاوت قیمت را بدهدخیار غبن ساقط نمیشود مگر این که مغبون به اخذ تفاوت قیمت راضی گردد. (خیار غبن در معامله ملک-شرایط/کاربردی**)
نکات مهم در ارتباط با دعوای تایید فسخ قرارداد به جهت غبن فاحش
1- یکی از بهترین روش ها جهت تشخیص فاحش بودن غبن در دادگاه، ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری می باشد.
2- خیار غبن در تمام عقود ملکی که معوض هستند (به جزء هبه و صلح)، وجود دارد و هر دو طرف قرارداد در صورت غبن می توانند، قرارداد را فسخ نمایند.
3- یکی از روش های فاحش بودن غبن از طریق عرف می باشد. اگر غبن عرفا قابل مسامحه باشد به طرف حق فسخ نمی دهد اما اگر تفاوت قیمت عرفا قابل مسامحه نباشد، خیار غبن وجود دارد.
4- اگر مغبون در زمان معامله قیمت اصلی را بداند در اینصورت خیار غبن وجود نخواهد داشت.
5- برخی از حقوقدانان معتقدند که اسقاط کافه خیارات در قرارداد شامل خیار غبن نمی شود اما برخی دیگر معتقدند که اسقاط کافه خیارات در قرارداد ناظر به خیار غبن می شود.
6- خیار غبن فاحش پس از علم به غبن، فوری است.
7- یکی از شرایط اساسی در ایجاد خیار غبن اینست که در زمان انعقاد معامله وجود داشته باشد اما گاهی اوقات ممکن است در قراردادهای مستمر مانند قرارداد اجاره بعد از انعقاد قرارداد، غبن به وجود بیاید که به این غبن، غبن حادث میگویند، در رویه قضایی این خیار جایگاهی ندارد.
البته موارد دیگری نیز وجود دارد که برای مطالعه آن لطفا به مقاله خیار غبن فاحش و افحش مراجعه کنید.
ویژگی های خیار غبن در معامله ملک
به نکات مهم ذیل دقت کنید:
خیار غبن همچون دیگر معاملات، به هر دو طرف معامله تعلق دارد و تنها مختص یکی از طرفین نیست.
همانطور که اشاره کریم خیار غبن صرفاً به معاملات خرید و فروش و قرارداد های آن ها اختصاص ندارد بلکه این خیار در همه ی قرارداد ها قابلیت استفاده دارد.
خیار غبن صرفاً در قرارداد هایی ایجاد می شود که یکی از عوضین قرارداد پول و دیگری مال و ملک باشد؛ به دیگر سخن این خیار در قرارداد های خرید و فروش یا هر قرارداد معوضی ایجا می شود و در قرارداد های غیر معوض کاربرد ندارد.
از شرایط وقوع خیار غبن این است که فاحش باشد؛ با این توضیح که با اثبات فاحش بودن ضرر مالی خیار غبن واقع می شود. برای این امر اینلازم است که یکی از طرفین معامله ضرر دیده باشد. که در این موقعیت طرفی که متضرر شده خیار غبن دارد.
برای تشخیص این که خیار غبن تحقق پیدا کرده یا نه و طرفین دچار ضرر شده اند یا نه باید بندها و مفاد قرارداد با دقت مطالعه شود؛ یعنی برای آگاهی از اینکه آیا مشمول خیار غبن شدهاند یا نه حتماً باید به بندهای قرارداد توجه کنند.
اگر در قراردادی خیار غبن آورده شود و طرفین آن را امضا کنند، اختیارات فروشنده و خریدار در خصوص گرفتن تصمیم برای فسخ و ابطال قرارداد یکسان است.
فسخ به جهت خیار غبن فاحش
فرد متضرر می تواند پس از اطلاع از غبن، از طریق ارسال اظهارنامه و یا هر راه دیگری، اقدام به فسخ قرارداد کند و تایید فسخ را از دادگاه بخواهد. دراین دعوا خواهان کسی است که ضرر کرده و قرارداد را فسخ نموده و خوانده طرف مقابل قرارداد است. دعوای تایید فسخ قرارداد به جهت غبن فاحش در قراردادهای ملکی، در دادگاه محل وقوع ملک اقامه می شود. پس از صدور رای مبنی بر تایید فسخ قرارداد به جهت غبن فاحش، رای دادگاه تنها جنبه اعلامی دارد و نیازی به صدور اجراییه نمی باشد.(خیار غبن در معامله ملک-شرایط/کاربردی**)
به طور مثال: شخصی یک ملک به ارزش 300 میلیون تومان خریداری کرده، در حالیکه ارزش واقعی ملک کمتر از این مبلغ بوده، اگر مبلغ بیش از حد متعارف و غیرقابل چشم پوشی باشد در اینجا خیار غبن برای مغبون (کسی که فریب خورده) وجود دارد و می تواند معامله را برهم بزند.
سلام لطفا بفرمایید باالخره ما در قراردادها و مبایعه نامه این خیارات را اسقاط کنیم یا خیر.؟ ممنونم از توضیحتون
سلام. استفاده از این خیارات و یا اسقاط آن به قرارداد شما بستگی دارد که بایستی در این مورد با وکیل متخصص مشورت نمایید