جهیزیه و ماهیت حقوقی آن

هنگامی که زن و شوهر تصمیم به مستقل شدن میگیرند خانم در اول زندگی وسایلی را برای تشکیل زندگی همراه خود می آورد که آن وسایل تحت عنوان جهیزیه شناخته می شود و متعلق به زوجه است . در صورت تمایل میتوانید برای آشنایی با جهیزیه و ماهیت حقوقی آن  با ما همراه باشید.

تعریف جهیزیه در لغت:

در لغت به نیازمندی یک شئ جهاز می گویند .برای نمونه جهاز سفر،چهاز لشگر؛براین اساس به نیازمندی عروس در خانه شوهر جهاز گویند .

جهیزیه یا جهاز به دارایی و مالی گفته می شود که عروس در هنگام ازدواج به خانه مشترک می برد و علاوه بر استفاده خود به شوهر نیز اجازه انتفاع و استفاده از آن را می دهد این مال در مالکیت زن خواهد بود و شوهر مالک آن نمی شود .

جهیزیه و ماهیت حقوقی آن:

در قانون مدنی تعریفی از جهیزیه و ماهیت حقوقی آن نشده است.آوردن جهیزیه به معنای انصراف از مالکیت  یا شریک ساختن شوهر در آن نیست .حق مالکیت زن باقی می ماند ولی شوهر نیز از منافع آن بهره مند می شود و می تواند به طور متعارف این اموال را استعمال کند .از نظر حقوقی آوردن جهیزیه نوعی اباحه تصرف است و هیچ حقی برای شوهر ایجاد نمیکند ؛بنابراین هرگاه زن بخواهد می تواند جهیزیه را به دیگری انتقال دهد یا به خانه ی پدری برگرداند .

مسئول تهیه جهیزیه :

در شرع مقدس اسلام ،تهیه اثاث خانه که بخشی از نفقه واجب است بر عهده شوهر می باشد و لذا هیچ الزامی برای دختر به منظور تهیه لوازم زندگی وجود ندارد .

در مورد نفقه یشتر بخوانید:نفقه

مالکیت جهیزیه :

زن مالک جهیزیه است و شوهر هیچ گونه مالکیتی برآن ندارد .

حتی اگر این جهیزیه با پول مهریه تهیه شده باشد باز هم زن مالک آن است ؛

زیرا مهریه مال خالص زن است ولی شوهر می تواند به طور متعارف از منافع جهیزیه استفاده کند و در صورت  جدایی مرد باید جهیزیه زن را برگرداند .

سیاهه جهیزیه :

زن جزئیات اموال مربوط به جهیزیه خود را در سیاهه ای یادداشت میکند که به این نوشته اصطلاحاً سیاهه جهیزیه گفته می شود .

سیاهه جهیزیه تهیه شده توسط زن باید به امضای مرد برسد .

امضای مرد به  جهیزیه اعتبار می بخشد .

جهیزیه با سیاهه و بدون سیاهه در جهیزیه و ماهیت حقوقی آن:

جهیزیه ممکن است با تنظیم یک سیاهه و فهرست تهیه شده از جانب زوجه و خانواده او و گرفتن امضاء و دریافت رسید از زوج و یا بدون آن به منزل مشترک انتقال یابد. در حالت اول ، در صورت اختلاف نسبت به آن، زوجه می‌تواند با تامین دلیل با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری یا مدیر شعبه مربوطه در شورای حل اختلاف نسبت به تامین دلیل و ثبت و ضبط دلائل خرید لوازم مربوطه، تحصیل گواهی گواهان و ثبت وسایل ارسالی و موجود در منزل شوهر، در مقام استرداد آن با تقدیم دادخواست جداگانه، به ترتیب آتی برآید. 

استرداد جهیزیه قبل از طلاق :

فراهم کردن اموالی که برای زندگی مشترک با عنوان جهیزیه شناخته می شود ،مطابق قانون بر عهده مرد و مطابق عرف بر عهده زن است .

اگر زن جهیزیه را خریداری کرده باشد ،می تواند در زمان زندگی مشترک نیز برای استرداد جهیزیه و یا پس گرفتن آن از شوهر اقدام کند .

استرداد جهیزیه در طلاق:

اگر وسایل منزل مشترک که با عنوان جهیزیه شناخته می شود متعلق به زن باشد ،زمانیکه مرد بخواهد زن را طلاق بدهد ،زن می تواند دادخواست استرداد جهیزیه بدهد و  تمام وسایلی را که خریداری کرده است و در خانه مرد بصورت امانت بوده از او بگیرد .

مراحل استرداد جهیزیه :

خود زوجه برای استرداد جهیزیه به شورای حل اختلاف مراجعه کند.

و یا با استفاده از وکیل این کار را انجام دهد .

برای استرداد جهیزیه زن می تواند از طریق دادگاه خانواده یا شورای حل اختلاف به استناد سیاهه دادخواست تقدیم کند.

دادگاه صالح برای رسیدگی به خواسته ی استرداد جهیزیه دادگاه خانواده می باشد و نحوی ی مطالبه ی آن با تنظیم دادخواست صورت می گیرد .

نکته در جهیزیه و ماهیت حقوقی آن این است که:

وسایلی را که شوهر به عنوان کمک به جهیزیه خریداری کرده است ،برای این است که در زندگی مشترک استفاده بشود نه اینکه زن آنها را هم مسترد کند .

یعنی زن تنها می تواند نسبت به وسائلی را که خودش تهیه کرده و به خانه ی شوهر آورده اقدام کند .

پیشنهاد ما برای شما:

استرداد جهیزیه و نکات قانونی آن |آپدیت شده |استرداد جهیزیه با سیاهه،بدون سیاهه

اختلاف در بقای جهاز  و مسئولیت شوهر:

در حالتی که در هنگام عقد نکاح، صورت کاملی از جهیزیه زن تهیه شده و به امضای شوهر رسیده باشد و اکنون در نتیجه اختلاف یا انحلال نکاح یا به دلایل و عوامل دیگر زن تصمیم بگیرد که از خانه شوهر برود و به استناد به صورت جهیزیه ایی که در دست دارد آن اموال را از شوهرش  مطالبه نماید

امکان دارد که شوهر ادعا نماید که امضای وی صرفآ به عنوان امین متعهد به نگهداری از اموال زن شده باشد .مطابق قوانین امین می بایست اموالی را که به وی سپرده شده است در صورتی که مالک آن اموال را مطالبه نماید برابر  ماده  های  216 و 620 قانون مدنی به او رد نماید و در موردی که نسبت به تلف یا بقای این اموال تردیدی حاصل شود، به این علت که اصل بقای آن ها است (اصل استصحاب) می بایست شوهر را مدعی محسوب کرد و اگر شوهر نتواند تلف جهیز را اثبات نماید  محکوم به رد آن می گردد.

با این وجود می بایست به این نکته توجه کرد که جهیز زن در تصرف اختصاصی شوهر قرار نخواهد گرفت  زن و شوهر بر این اموال سلطه مشترکی داشته و هر کدام به تنهایی هم می‌توانند آن را به کار ببرد به ویژه زن حق دارد که جهیز را تلف کند یا به دیگری انتقال دهد و شوهر نمی‌تواند مانع این کار وی گردد. در نتیجه ادعای این که شوهر با دادن رسید مامور نگهداری جهیز شده باشد به دور از واقعیت و انصاف و سازگاری خواهد بود.

به طور معمول اموال مزبور در گذر زمان مورد استفاده زن و شوهر و فرزندان و خانواده قرار می گیرد و فرسوده می شود یا به مرور زمان امکان دارد  از بین برود ، بدین ترتیب چگونه می‌توان به استناد صورت جهیزی که به امضای شوهر رسیده باشد وی را محکوم به حفظ و رد این اموال دانست؟بدین جهت دیوان عالی کشور در رای شماره 1366 مورخه 1339 قمری خود اعلام می دارد: «… داشتن قبض رسید جهیزیه به تنهایی برای حق مطالبه نیست بلکه زوجه باید ثابت نماید که جهیزیه باقی در منزل زوج و اثر قبض و رسید فقط همین است که با بقاء عین جهیزیه زوج نمی‌تواند بدون ناقل جدیدی نسبت به آن دعوی مالکیت بنماید…»

جهت مشاوره حقوقی با وکیل خانواده، وکیل طلاق، وکیل مهریه،  وکیل پایه یک دادگستری با شماره تلفن 09120170676 – 09123439500 تماس بگیرید.