صلح محاباتی چیست؟

مطابق قانون جاریه کشور، افراد می توانند کلیه معاملات یا اختلافات خود از جمله: (دعاوی حقوقی خود را) در چارچوب عقد صلح انجام دهند و یا بعبارتی حل و فصل نمایند.

در این مقاله به تعریف انواع عقد صلح و پاسخ به این سوال که صلح محاباتی چیست؟ پرداخته ایم. پس تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

صلح محاباتی چیست؟

صلح نامه می تواند به دو شیوه تنظیم گردد که عبارتند از:

صلح عادی یا معوض:

معمولا چنانچه ارزش و قیمت دو مالی که در عقد صلح ،توسط طرفین رد و بدل می شود،یکسان باشد و تعادل بین قیمت آنها  رعایت شود، صلح عادی و یا معوض می گویند.

یطور مثال\ یک ملک 5 میلیارد تومانی را به قیمت همان 5 میلبارد تومان و یا قیمت متعارق ،در چارچوب عقد صلح منتقل نمائید

صلح محاباتی:

ولکن به صلحی که در آن ارزش عوضینی( منظور از عوض مالی است که  بین طرفین عقد صلح ،رد و بدل می شود )، یکسان نباشد، صلح محاباتی می گویند.

یطور مثال: صلح خودرو در مقابل یک خودکار یا صلح ملک در قبال یک شاخه نبات یا یک چک یک میلیون تومانی

• معمولا اینگونه صلح ها فی ما بین پدر و مادر و اقوام انجام می شود و از لحاظ قانونی دارای اعتبار است.
• کسی که مالی را به قصد صلح محاباتی به دیگری منتقل می کند، نمی تواند با استناد به خیار غبن (مغبون شدن و ضرر کردن) معامله را فسخ نماید.
• اگر بخواهید اموالتان را به همسر و فرزندان خود منتقل نمایید و در ضمن این انتقال اجازه اجاره و انتقال آن مال را از آنها بگیرید، و خودتان بخواهید از منافع این مال استفاده کنید، می بایست در دفتر اسناد رسمی، سند صلح عمری با درخواست حق فسخ تنظیم نمایید.

بیشتر بدانید ***

نمونه صلح نامه محاباتی

موارد بطلان عقد صلح محاباتی

ویژگی عقد صلح

تنفیذ صلح نامه محایاتی چیست

صلح محاباتی قابل رجوع است؟

صلح محاباتی بر عکس هبه نامه، قابلیت رجوع نداشته و پس از امضای صلح نامه، هیچ یک از طرفین نمی توانند رجوع نمایند.

از طرفی در عقد صلح محاباتی، قبض شرط صحت عقد نمی باشد.

معنی محاباتی

محابات مصدر باب مفاعله، از ریشه‌ «حبو» و در لغت به معنای یاری دادن، عطا کردن و بخشیدن به کسی بصورت بلاعوض آمده است.

صلح محاباتی ملک

به جای اینکه ملکی را در قالب عقد بیع ( مبایعه نامه و یا قولنامه )به دیگری منتقل کنیم، می توانیم   انتقال خود  را در قالب عقد صلح انجام دهیم با این تفاوت که در عقد صلح، دیگر احکام خاصه عقد بیع، همچون خیارات مجلس،… و حق شفعه وجود نخواهد داشت.

افراد می توانند ملک خود را به هر کس که بخواهند، صلح محاباتی نمایند.

در صلح محاباتی لازم نیست تعادل بین قیمت آنچه که رد و بدل می شود، رعایت شود. صلح محاباتی ملک از لحاظ قانونی اعتبار دارد.

در واقع نمی توانید صلح نامه عادی را به راحتی از اعتبار بیندازید و یا فسخ کنید مگر در قرارداد شرط کرده باشید و یا بموجب شرایطی که در قانون وجود دارد، فسخ را انجام دهید.

نتیجه می گیریم، صلح نامه ولو بصورت دستی تنظیم شود، دارای اعتبار قانونی است ولو اینکه در ماده 46 و 47 قانون ثبت، ثبت صلح نامه را بصورت رسمی اجباری دانسته و لکن مقررات قانون ثبت، مانع قواعد مربوط به مرجعیت عام دادگستری و بررسی صحت صلح نامه عادی نخواهد بود.

بنابراین چنانچه صلح نامه دستی و عادی تنظیم شود، می بایست دادخواست تنفید صلح نامه عادی +الزام به تنظیم سند رسمی را در محاکم دادگستری مطرح نمایید.

تفاوت عقد صلح با هبه

عقدهبه	عقد صلح
عقد هبه در قانون مشمول شرایط و قواعد مختص خاص خود می باشد و نمی تواند جایگزین عقود دیگر شود	می تواند جایگزین عقود دیگر همچون بیع، اجاره، هبه و.. شود
هبه جزء عقود مجانی است می توان در آن شرط عوض نمود	عقد صلح یک عقد معوض است اما می توان عوض آن را بلاعوض یا با عوض ناچیز در نظر گرفت
هبه عقد جایز است و طرفین قرارداد هر زمان بخواهند می توانند از آن رجوع کنند مگر موارد مندرج در ماده 803 قانون مدنی	جزء عقود لازم است
در این عقد تنها کافیست واهب دارای اهلیت در معامله و تصرف باشد	هم مصالح و متصالح باید دارای اهلیت در معامله و تصرف باشند
جرء عقودی است که در آن می بایست مال مورد هبه قبض گردد وگرنه عقد محقق نشده	قبض شرط صحت عقد صلح نیست.

میزان اعتبار صلح نامه دستی

صلح نامه چه بصورت دستی و یا رسمی و محضری تنظیم شود، دارای اعتبار قانونی بوده و بهتر است در صلح نامه دستی، شهود ذیل آن را امضا نمایند زیرا در مورد صلح نامه دستی، می توان ادعای جعل امضا و یا انکار و تردید را به آن وارد نمود.

آیا صلح نامه بعد از فوت هم اعتبار دارد؟

صلح نامه جزء عقود لازمه می باشد. بنابراین هیچ یک از طرفین صلح نامه نمی توانند آن را برهم بزنند ولو آنکه یکی از طرفین صلح نامه، فوت کند و یا مجنون و یا سفیه شود مگر در موارد مصرح در قانون که بتوانید ابطال آن را بخواهید.

صلح محاباتی در قانون ثبت

در ماده 46 و 47 قانون ثبت:

نتیجه می گیریم، صلح نامه ولو بصورت دستی تنظیم شود، دارای اعتبار قانونی است ولو اینکه در ماده 46 و 47 قانون ثبت، ثبت صلح نامه را بصورت رسمی اجباری دانسته و لکن مقررات قانون ثبت، مانع قواعد مربوط به مرجعیت عام دادگستری و بررسی صحت صلح نامه عادی نخواهد بود.

بنابراین چنانچه صلح نامه دستی و عادی تنظیم شود، می بایست دادخواست تنفید صلح نامه عادی +الزام به تنظیم سند رسمی را در محاکم دادگستری مطرح نمایید.

بر اساس ماده 46 قانون ثبت:

ثبت اسناد اختیاری است مگر در موارد ذیل:

1) کلیه عقود و معاملات راجع به عین یا منافع املاکی که قبلاً در دفتر املاک ثبت شده باشد.
2) کلیه معاملات راجع به حقوقی که قبلاً در دفتر املاک ثبت شده است.

بر اساس ماده 47 قانون ثبت:

در نقاطی که اداره ثبت اسناد و املاک و دفاتر اسناد رسمی موجود بوده و وزارت عدلیه مقتضی بداند ثبت اسناد ذیل اجباری است:

1) کلیه عقود و معاملات راجع به عین یا منافع اموال غیر منقوله که در دفتر املاک ثبت نشده.
2) صلحنامه و هبه‌نامه و شرکت‌نامه.

بر اساس ماده 48 قانون ثبت:

سندی که مطابق مواد فوق، می بایست به ثبت برسد و به ثبت نرسیده، در هیچ یک از ادارات و محاکم پذیرفته نخواهد شد.

عقد صلح چیست؟

صلح در لغت:

به معنی آشتی، دوستی، توافق و سازش تعریف شده است.

صلح در اصطلاح حقوقی:

عبارت است از تراضی بر امری خواه تملیک عین باشد یا منفعت، یا اسقاط دین یا حق و یا غیر از آن.

در واقع به تعبیر حقوقی، دایره عقد و قرارداد صلح آنقدر وسیع و گسترده است که قانونگذار در ماده 758 قانون مدنی می گوید:

((صلح در مقام معاملات هر چند نتیجه معامله ای را که به جای آن واقع گردیده را دارد، لیکن شرایط و احکام خاصه آن معامله را در بر ندارد ))

 معنی دیگر این نحوه نگارش قانونگذار این است که با صلح نه تنها می شود به مقصود و اثر درج شده در هر یک از عقود معین رسید بلکه قراردادهای آزاد موضوع ماده 10 قانون مدنی را هم به طور کامل تحت پوشش قرار می دهد.

البته باید عقد نکاح را به سبب آنکه صرفا با تشریفات و صیغه خاص خودش و تنها میان دو جنس مخالف به وجود می آید، از این قاعده کلی، استثنا نمود.

صلح در ابتدا تنها در مورد رفع اختلافات مورد استفاده واقع می شد، لکن به تدریج ماهیت خود را تغییر داد و مانند معامله مستقلی در شمار عقود معینه دیگر در آمد.

بر اساس ماده 752 قانون مدنی:

صلح ممکن است یا در مورد رفع تنازع موجود و یا جلوگیری از تنارع محتمل در مورد معامله و غیر از آن منعقد شود.

صلح هم در موضع رفع نزاع و اختلاف موجود و احتمالی و هم بصورت معامله ای مستقل کاربرد دارد.

***صلح، خواه در مقام معامله انعقاد پیدا کند یا در مقام رفع اختلاف، مانند سایر عقود معین باید دارای شرایط اساسی صحت معامله مطابق ماده 190 قانون مدنی باشد.

صلح محاباتی چیست؟

ماده 733 – 758- قانون مدنی درباره عقد صلح

 همانطور که ماده 753 قانون مدنی اذعان میدارد:

برای صحت صلح، طرفین می بایست اهلیت معامله و تصرف در مورد صلح را دارا باشند.

منظور از اهلیت معامله، عقل، بلوغ، اختیار و قصد می باشد و منظور از اهلیت تصرف، اختیار تصرف در مورد صلح میباشد که شخص مرتهن و ورشکسته دارای آن اختیار نمی باشند.

 مطابق ماده 758 قانون مدنی:

صلح در مقام معاملات، هرچند نتیجه معامله ای که بجای آن واقع شده است را دارد لیکن شرایط و احکام خاصه آن معامله را ندارد.

بنابراین چنانچه مورد صلح، عین باشد در مقابل عوض، نتیجه آن همان بیع خواهد بود بدون اینکه شرایط و احکام خاصه بیع در آن اجرا گردد.

مطابق ماده 456:

احکام خاصه بیع، خیارات مختصه (خیار مجلس، خیار حیوان، خیار تاخیر ثمن) و انفساخ در مورد تلف مبیع قبل از قبض در آن ایجاد نمی شود، زیرا انها از احکام خاصه عقد بیع می باشند

شرایط  عقد صلح

1- صلح خواه بصورت معامله مستقل باشد و یا در مقام نزاع باشد، می بایست مانند عقود دیگر، شرایط اساسی صحت معاملات مذکور در ماده 190 قانون مدنی را داشته باشد، بنابراین صلح واقع می شود به قصد انشاء به شرط آنکه مقرون به چیزی باشد که دلالت بر قصد نماید.

2- مطابق ماده 760، عقد صلح لازم است اگر چه در مقام عقود جایزه واقع شده باشد و منحل نمی شود مگر در موارد فسخ به خیار یا اقاله

بطور مثال: چنانچه حق انتفاع از ملکی در قالب عقد عاریه، به کسی منتقل می شد، این عقد جائز بود و هر یک از طرفین می توانستند آن را منحل نمایند لکن چنانچه این انتقال در قالب عقد صلح، انجام شود، لازم بوده و هیچ یک از طرفین نمی تواند آن را برهم بزنند مگر در موارد فسخ به خیار یا اقاله.

صلح در مقام تنازع موجود یا جلوگیری از تنازع محتمل در آینده، نیز مانند صلح اموال و اشیا به دیگران لازم است.

3- صلح می‌تواند معوض یا بلاعوض واقع شود. مطابق ماده 757 صلح بلاعوض نیز جائز است.

4- صلح محاباتی، صلح معوضی است که عوض در آن ناچیز می باشد. بطور مثال: کسی مال خود را در مقابل یک شاخه نبات به دیگری صلح نماید.

5- مورد صلح باید معین باشد. زیرا معین بودن از شرایط اساسی صحت معاملات است.

صلح بر دو قسم است:

• صلح بر دعوی
• صلح مستقل

امکان دارد صلح در مورد رفع تنازع موجود، واقع شود مانند اینکه اختلافی باشد یا دعوایی مطرح گردد و طرفین آن را به صلح ختم نمایند.

بطور مثال: کسی پس از اقامه دعوی مالکیت نسبت به زمینی بر دیگری، با طرف مقابل صلح نماید و مبلغی را بعنوان مال الصلح از او بگیرد.

ممکن است برای رفع تنازع احتمالی نیز صلح انجام شود.

مانند اینکه: کسی مالی را از دیگری می خرد و کلیه حقوق احتمالی و فرضیه خود از هر جهت نسبت به آن مال را به دیگری می بخشد.

*** منشاء تنازع که بخاطر آن صلح اتفاق افتاده است میتواند معامله و یا غیر آن باشد.

بر اساس ماده 755 قانون مدنی:

“صلح با انکار دعوی نیز جایز است” بنابراین درخواست صلح، اقرار محسوب نمی شود.

هرگاه مدعی علیه مفاد ادعای طرف را نپذیرد و بعد از آن صلح نماید صلح با انکار دعوی نیز خواهد بود.

ماده 765 قانون مدنی اذعان میدارد:

اگر طرفین بطور کلی تمام دعاوی واقعیه و فرضیه خود را به صلح خاتمه دهند کلیه دعاوی داخل در صلح حساب میشود. اگرچه منشا دعوی در حین صلح معلوم نباشد مگر اینکه صلح بر حسب قرائن شامل آن نگردد.

صلح دعوی ناشی از بطلان معامله صحیح است و آن در صورتی است که در صحت معامله بین طرفین اختلاف باشد چنانکه یکی از طرفین به جهتی از جهات درخواست بطلان معامله را بکند و دیگری منکر آن باشد.

بطور مثال: بایع به استناد آنکه معامله صوری بوده خواهان بطلان معامله شود و مشتری منکر ادعای او شود و متبایعین دعوای مذکور را به صلح خاتمه دهند و بایع مبلغی را بعنوان مال الصلح به مشتری پرداخت نماید.

نتیجه این صلح آن است که مصالح دیگر نمیتواند در دادگاه تقاضای ابطال معامله را نماید و تقاضای ابطال معامله را به دیگری صلح کرده است.