پرداخت دیه از بیت المال
پرداخت دیه از بیت المال
دیه یا در حقیقت خون بها عبارت است از مالی که در شرع مقدس برای ایراد جنایات عمدی بر نفس، اعضا ،منافع ، به خود قربانی (مجنی علیه) یا اولیای دم او پرداخت می شود.
مستند قانونی این امر (ماده ٢٩۴قانون مجازات اسلامی فصل دیات ) بیان شده است که :
فهرست مطالب این مقاله >برای مطالعه روی عنوان دلخواه کلیک کنید
“دیه مالی است که به سبب جنایت بر نفس یا عضو به مجنی علیه یا به ولی یا اولیای دم او داده می شود.”
شرایط پرداخت دیه از بیت المال
- هرگاه شخصی با علم به خطر یا از روی تقصیر، وارد منطقه ممنوعه نظامی و یا هر مکان دیگری که ورود به آن ممنوع است، شود و مطابق مقررات هدف قرار بگیرد، ضمان ثابت نیست لکن چنانچه از ممنوعه بودن مکان مزبور آگاهی نداشته باشد، دیه از بیت المال پرداخت می شود. (تبصره ماده 473 ق.م)
- هرگاه فردی ایرانی که مشمول یکی از اقلیتهای دینی شناخته شده در قانون اساسی است ،مرتکب جنایت خطای محض گردد، چنانچه با در نظر گرفتن مهلت توان پرداخت دیه را نداشته باشد.
- هرگاه ماموری حین اجرای وظایف قانونی، عملی را طبق مقررات انجام دهد و اتفاقا همان عمل منجر به فوت یا صدمه بدنی شخص دیگری شود. (ماده 473 قانون مجازات اسلامی)
- درصورتی که مرتکب عاقله نداشته و یا عاقله به دلیل عدم تمکن مالی نتواند دیه را درمهلت مقرر بپردازد، دیه توسط مرتکب و در صورت عدم تمکن از بیت المال پرداخت می شود. (ماده 470 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392)
- در جنایات خطای محض ،اگر به علت مرگ یا فرار دسترسی مرتکب ممکن نباشد ،دیه جنایت از اموال او و در صورت عدم تمکن از بیت المال پرداخت می گردد. (ماده 475 قانون مجازات اسلامی)
- در جنایات شبه عمد در صورتی که به دلیل مرگ یا فرار به مرتکب دسترسی نباشد و دارایی او مکفی برای پرداخت دیه نباشد .(ماده 474 قانون مجازت اسلامی)
- هرگاه محکوم به قصاص عضو، تعزیر، حد در اثر اجرای مجازات توسط قاضی اجرای احکام کشته شود چنانچه قتل یا صدمه عمدی باشد.
- در صورت به قتل رسیدن فرد و عدم شناسایی قاتل آن و یا اینکه بر اثر ازدحام کشته شود.( ماده‌ی 487 قانون مجازات اسلامی )
مدراک لازم جهت وصول دیه از بیت المال
- گزارش نظریه پزشکی قانونی
- ارائه گواهی انحصار وراثت
- ارائه تصویری از دادنامه
- گزارش مرجع انتظامی
لکن در صورت فقدان مدارک فوق می توانید یکی از مدارک ذیل را ارائه دهید:
- ارجاع دادن به کارشناسی
- شهادت شهود و مطلعین
- درخواست برای گرفتن استعلام
- اتیان سوگند
- ارائه دلایل و مستندات قانونی
نحوه اخذ دیه از بیت المال
وصول دیه ااز بیت المال به دو شیوه حقوقی و کیفری صورت می گیرد
*شیوه حقوقی :
در صورت تمایل به طرح دعوای حقوقی از طرف مجنی علیه یا اولیاءدم ، صدور حکم از دادگاه حقوقی مستلزم ارائه دادخواست با کلیه شرایط و الزامات مقرر در قانون به دادگستری نیز می باشد.
*شیوه کیفری :
در صورت طرح دعوای کیفری، پرونده بدون صدور کیفرخواست و قرار مجرمیت به دادگاه عمومی جزایی ارجاع و دادگاه با بررسی موضوع و شرایط نسبت به پرداخت دیه از بیت المال حکم می دهد
دیه در ماه های حرام
بر اساس نظریه و اعتقاد فقها، چنانچه پرداخت دیه جزء یکی از موارد صدر مقاله باشد، دیه از بیت المال پرداخت می گردد و در این خصوص فرقی میان اینکه قتل در ماه حرام اتفاق افتاده است یا خیر وجود ندارد. لکن حکم تغلیظ دیه ، اضافه شدن یک سوم به مبلغ دیه می باشد.
پرداخت دیه مصدوم مجهول الهویه چگونه صورت میپذیرد؟
در این حالت 2 فرض متصور می باشد:
- 1-چنانچه هویت مصدوم یا متوفی مجهول باشد و در اثر صدمه غیرعمد فوت کند، هم چنین اولیای دم او مشخص نباشند، در اینصورت دادستان مسئولیت طرح دعوا و پیگیری پرونده را به نمایندگی از آنان بر عهده می گیرد و در صورتی که حکم، علیه محکوم علیه صادر و لکن مکلف به پرداخت دیه گردد، بایستی آن را به بیت المال پرداخت کرده .
هم چنین تا زمانی که اولیای دم مقتول با ارائه گواهی و مدارک لازم جهت اخذ دیه به بیت المال مراجه کنند، این مبلغ در حساب بیت المال منظور می گردد .
- 2-هم چنین در صورتی که هویت متوفی مشخص باشد، لکن مقصر حادثه مشخص نباشد، بعد از طی روند فوق ، دیه از محل بیت المال به اولیای دم پرداخت می شود.
