تکالیف تاجر

یکی از موارد مهم حقوق تجارت بررسی تکالیف تاجر می باشد ما در این مقاله به بررسی تکالیف تاجر پرداخته ایم برای اطلاع بیشتر در این زمینه با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.

تاجر کیست؟

در ماده 1 قانون تجارت ایران: تاجر به کسی اطلاق می شود که معاملات تجارتی را به عنوان شغل معمولی خود قرارداده است.در این تعریف وقتی صحبت از معاملات تجاری می شود منظور خرید و فروش اموال منقول است و اموال غیر منقول محاسبه نمیشود.تاجر می تواند هم حقیقی و هم حقوقی باشد از دیگر شرایط، داشتن حساب به اسم خود شخص تاجر  است. یعنی اگر حساب به نام شخص دیگری باشد، صاحب حساب به عنوان تاجر شناخته می شود.

تکالیف تاجر چیست؟

بعد از این که شخص به عنوان تاجر شناخته شد تکالیفی را باید انجام دهد:

الف)تنظیم و نگهداری چهار دفتری که قانون گذار در ماده 6 قانون تجارت پیش بینی کرده است.

ب)ثبت نام در دفتر ثبت تجارتی

آیا کسبه جز تاجر هستند؟

مطابق ماده 96 مالیاتت های مستقیم مصوب 1366 کسبه جز:

1-کسبه، پیشه وران و تولیدکنندگان و نظایر آن ها که حد اکثر درآمد آن ها در سال یک صد میلیون ریال باشد مثلآ سوپر مارکتی که حداکثر درآمد سالیانه او به میزان ده میلیون تومان است.

2-ارائه دهندگان خدمات در هر زمینه ای که حداکثر مبلغ آن ها پنجاه میلیون ریال باشد.مثلآ متصدی حمل و نقلی که حد اکثر درآمد سالیانه وی پنج میلیون تومان است.

ثمره تفکیک میان کسبه جز و تاجر در این است که کسبه جز از برخی از الزامات تاجر معافند و نمی توان حکم ورشکستگی کسبه جز را صادر نمایند و دادخواست ورشکستگی کسبه جز پذیرفته نمی شود و باید دادخواست اعسار بدهند.معیار تشخیص کسبه جز از تاجر میزان درآمد سالیانه می باشد نه موضوع فعالیت،زیرا موضوع فعالیت هر دو عمل تجاری است

کسبه جز اشخاص حقیقی می باشند و اشخاص حقوقی را نمی توان کسبه جز نامید.

این مطلب را از دست ندهید ***

ورشکسته به تقلب و تقصیر کیست و میزان مجازات 

ورشکسته کیست 

اولین تکالیف تاجر :نگهداری دفاتر بازرگانی:

با عنایت به ماده 6 قانون تجارت هر تاجری مکلف است از دفاتر تجارتی استفاده نمایند،البته با وجود این که کسبه جز تاجر محسوب می شوند،از نگهداری دفاتر تجاری معاف می باشند.دفاتر تجاری سند عادی محسوب می شوند نه رسمی

انواع دفاتر تجاری:

1-دفتر روزنامه

تعذیف دفتر روزنامه در ماده 7 قانون تجارت بیان شده است

مفصل ترین دفتر تاجر، دفتر روزنامه است و تمامی آن چه که از تجارت خانه خارج و وارد می شود،باید در این دفتر قید شود.در دفتر روزنامه حتی مخارج شخصی نیز باید قید شود .قید مخارج شخصی می تواند نشان دهنده این باشد که مخارج شخصی تاجر نسبت به درآمد او در ایام عادی فوق العاده بوده است یا خیر زیرا اگر مخارج نسبت به درآمد او فوق العاده باشد مانند آن که با وجود بدهکار بودن به مسافرت خارجی رفته و هزینه زیادی صرف کرده باشد،طبق بند 1 ماده 542 قانون تجارت از موارد ورشکستگی به تقصیر اجباری است.

بیشتر بدانید:دفاتر تاجر {دفاتر تاجر شامل چه دفترهایی است}عدم نگهداری از دفاتر تاجر

2-دفتر کل

تعریف دفتر کل در ماده 8 قانون تجارت بیان شده است.

دفتر کل، دفتر اواع حساب ها است  و به زبان ساده رو نویسی از دفتر روزنامه می باشد لکن با دو تفاوت:

الف)در دفتر روزنامه مطالب لازم می بایست هر روز نوشته شود اما در دفتر کل حداقل هفته ای یک بار

ب)معاملات در دفتر روزنامه به تفکیک وارد دفتر کل می شود

نکته مهم: به موجب ماده 7 آیین نامه نحوه تنظیم و تحریر نگهداری دفاتر موضوع تبصره 2 قانون مالیت های مستقیم،اموزه از دفتر معین برای تفکیک و مجزا ساختن هر یک از حساب های دفتر کل استفاده می شود و هم چنین به موجب ماده 13 همین آیین نامه کلیه عملیات ثبت شده در دفتر روزنامه هر ماه می بایست حداکثر تا روز 15 ام ماه بعد به دفتر کل منتقل می شود.

3-دفتر دارایی

تعریف دفتر دارایی در ماده 9 قانون تجارت بیان شده است:

دفتر دارایی صورت وضهعیت سال گذشته مالی تاجر می باشد. همان طور که می دانیم دارایی هم جنبه مثبت دارد و هم جنبه منفی.پس کلیه مطالبات،بدهی ها و اموال می بایست در این دفتر ذکر شود.تنها دفتری که برای نوشتن مندرجات آن باید تاریخ معین در نظر گرفته شده دفتر دارایی است،زیرا باید تا پانزدهم فروردین سال بعد تکمیل شود.

نکته مهم:تنها دفتری که به امضای تاجر نیاز دارد،دفتر دارایی است و دفتر روزنامه و کل و کپیه به امضای تاجر نیاز ندارد.

4-دفتر کپیه

تعریف قانونی این دفتر در ماده 10 قانون تجارت بیان شده است:

این دفتر،دفتر مراسلات تاجر است و مراسلات و مخابرات وارده می بایست در لفاف مخصوصی ضبط شودو مراسلات و مخابرات صادره در دفتر کپیه قید می شود تنها دفتری که قبل از آن که چیزی در آن نوشته شود به امضای نماینده اداره ثبت نیاز ندارد،دفتر کپیه است. دفتر روزنامه و کل و دارایی به امضای نماینده اداره ثبت قبل از تحریر نیازمند است

نکته مهم: امروزه به جاری دفتر دارایی از ترازنامه یا بیلان و به جای دفتر کپیه از دفتر اندیکاتور یا نامه نما یا بایگانی الکترونیک استفاده می شود.

معایب نداشتن دفاتر تجاری:

الف)با عنایت به بند 3 ماده 542 قانون تجارت،تاجری که دفتر نداشته باشد یا دفاتر او ناقص یا بی ترتیب باشد ممکن است ورشکسته به تقصیر شناخته شود.(از موارد ورشکسته به تقصیر اختیاری است)

ب)اگر در دادگاه به دفاتر تجاری تاجر استناد شود، تاجر مکلف به ابراز این دفاتر است مگر آن که اثبات نماید دفتر تاجر تلف شده یا به آن دسترسی ندارد. در غیر این صورت عدم ابراز دفاتر تجاری تاجر می تواند از قرائن مثبته محسوب شود(برگرفته از ماده 210 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی)

ج)جزای نقدی مقرر در ماده 15 قانون تجارت

د)مالیات علی الراس محاسبه می شود یعنی مامور مالیاتی اوضاع و احوال تجارت خانه را مشاهده و با توجه به آن مالیات را محاسبه می کند.

نکته: دفاتر روزنامه و کل ملاک محاسبه مالیات می باشند

تکالیف تاجر در قبال دفاتر تجاری:

تاجر مکلف است کلیه معاملت را به ترتیب تاریخ وارد دفتر تجاری نماید و همچنین مکلف است دفاتر تجاری را از ختم هر سال مالی تا ده سال نگه دارد.تکلیف به نگهداری دفاتر تجارتی برای تاجر تا ده سال است لکن این به این معنا نیست که پس از ده سال این دفاتر قابلیت استناد را در دعاوی ندارد در نتیجه دفاتر تجارتی قابلیت استنادی نامحدود دارند.

البته به موجب ماده 157 قانون مالیات های مستقیم اصلاحی 1380 تکلیف نگهداری دفاتر تجاری برای تعیین میزان مالیات بر در آمد پنج سال است.

سندیت دفاتر تجاری:

مفهوم سندیت دفتر تجاری را با ذکر مثال مطرح می نماییم.به طور مثال احمد که تاجر است در دفتر تجاری خود قید نماید از حسن که تاجر است طلبکار می باشد و با طرح این ادعا در دادگاه و ارائه دفتر،دادگاه به نفع وی رای می دهد.با وجود آن که کسبه جز تکلیفی به استفاده از دفاتر ندارند اما در صورت استفاده از دفاتر تجاری در رابطه با تجار دیگر این دفاتر سنیت دارد.

مطابق با ماده 14 قانون تجارت ،دفاتر تجاری که د ماده 6 قانون تجارت عنوان شده است و هم چنین سایر دفاتر تجارتی که تجار استفاده می کنند با داشتن سه شرط زیر سندیت پیدا می کنند:

1-طرفین دعوا تاجر باشند.

2-مطابق مقررات قانون تجارت تنظیم شده باشد(این شرایط در مواد 11 تا 13 قانون تجارت بیان شده است )

3-موضوع معامله (یا دعوا) مربوط به امور تجارتی باشد

نکته مهم:لازم است این سه شرط با هم جمع باشند و وجود یک یا دو مورد از این شروط برای سندیت دفتر تجارتی کفایت نمی کند.

دومین تکالیف تاجر :ثبت نام در دفاتر ثبت تجارتی:

دفتر ثبت تجارتی مخصوص ثبت نام اشخاصی است که به شغل تجارت اشتغال دارند.دفتر ثبت تجارتی برخلاف دفاتر تاجر، سند رسمی محسوب می شود.با عنایت از ماده 16 قانون تجارت و ماده یک آیین نامه ثبت دفتر تجارتی، هر بازرگان حقیق و بنگاه بازرگانی یا شرکت بازرگانی اعم از ایرانی یا خارجی در محلی که اداره یا دایره یا شعبه ثبت تشکیل می شود .باید نام خود را در دفاتر ثبت تجاری محلی که مشغول فعالیت هستند به ثبت برسانند.شرکت های خارجی که در ایران شعبه دارند نیز مشمول این ماده می شوند.

همچنین با عنایت ماده 18 قانون تجارت شش ماه پس از الزامی شدن ثبت تجارتی هر تاجری که مکلف به ثبت است باید در کلیه اسناد و صورت حساب ها و نشریات خطی یا چاپی خود در ایران تصریح نماید که در تحت چه نمره به ثبت رسیده و ال علاوه بر مجازات مقرر در فوق به جزای نقدی مقرر محکوم می شود.

ضمانت اجرای عدم ثبت:

قانون گذار ضمانت اجرای مدنی عدم ثبت را تعیین نکرده اما ضمانت اجرا جبران خسارت اشخاص ثالث طبق قواعد عام مسئولیت مدنی در صورت بروز خسارت می باشد.

کسبه جز الزامی به ثبت نام در دفاتر تجارتی ندارند، همان گونه که الزامی به نگهداری دفاتر تجاری ندارند.

ضمانت اجرای عدم ثبت نام در دفاتر تجاری جزای نقدی مقرر در ماده 16 قانون تجارت است.

نکته مهم:ثبت نام در دفتر ثبت تجارتی برای شرکت های تجاری با ثبت در مرجع ثبت شرکت ها تفاوت دارد.ثبت در ثبت تجارتی به صورت اعلامی می باشد و اداره ثبت مسئولیتی نسبت به صحت مطالب ارائه شده ندارد و قانون نیز ضمانت اجرایی در خصوص ارائه اطلاعات نادرست مشخص نکرده است.

اثر ثبت نام در دفتر ثبت تجارتی:

الف)اگر شخصی نام خود را در دفتر ثبت نام تجارتی قید نکند،مشمول جزای نقدی مقرر در ماده 16 قانون تجارت می شود.

ب)اگر تاجری نامش در دفتر ثبت نام تجارتی قید شود،اماره ای بر تاجر بودن وی محسوب می شود.

بین حقوق دانان اختلاف نظر است که این اماره قانونی است یا قضایی که نظر صحیح تر اماره قضایی است، هم چنین به نظر می رسد اظهارات تاجر در دفتر ثبت تجارتی به عنوان اماره قضایی بر علیه او قابل استناد باشد.

ج)اثر ثبت نام در دفتر تجارتی می تواند در بار اثبات دعوا  نیز باشد چرا که اگر نام شخصی در دفتر ثبت نام، ثبت شده باشداماره ای بر تاجر بودن او است اما اگر نام او ثبت نشده باشد حتمآ باید اثبات شود که وی تاجر است.

چ)با عنایت به ماده 2 قانون صادرات و واردات مصوب 1336،تنها اشخاصی می توانند صادرات و واردات انجام دهند که کارت بازرگانی داشته باشد و داشتن کارت بازرگانی منوط به این است که نام تاجر در دفتر ثبت تجارتی قید شده باشد.

خ)به موجب ماده 9 قانون تاسیس اتاق بازرگانی مصوب 1333، عضویت در اتاق بازگانی منوط به ثبت نام در دفاتر ثبت تجاری است.

اکر در ارتباط با تکالیف تاجر و دیر موضوعات تجاری سوالی برای شما همراهان عزیز پیش آمد با شماره های درج شده در سایت تماس حاصل فرمایید تا وکیل شرکت ،  ،مشاوره حقوقیوکیل پایه یک دادگستری وکیل کیفریپاسخگوی سوال شما همراهان عزیز باشد.