راهن و مرتهن در عقد رهن/تعاریف+کاربردی*

همانطور که می دانید در قانون مدنی، عقودی تحت عنوان عقود معین داریم و بدین معنا می باشند که، شرایط، اوضاع و احوال و آثار آن ها در قانون پیش بینی شده است. یکی از انواع عقود معین، عقد رهن می باشد که تعریف آن و تعریف ارکان آن (راهن و مرتهن در عقد رهن) را در این مقاله قرار داده ایم. پس تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

راهن و مرتهن در عقد رهن

بر اساس ماده 771 قانون مدنی:

“رهن عقدی می باشد که به موجب آن مدیون، مالی را برای وثیقه یا ضمانت به طلبکار می سپارد. در این عقد، رهن دهنده را راهن و طرف دیگر را مرتهن می‌گویند.”

بطور مثال: شخصی به منظور اخذ وام، سند ملکی خود را در بانک (به عنوان وثیقه عودت وام) بگذارد و وامی تحت عنوان (خرید خانه یا ملک، تعمیرات و برای هر نیاز شخصی…) بگیرد.

راهن کیست؟

راهن در لغت:

“به معنی رهن دهنده می باشد.”

عقد رهن عقدی است که به موجب آن مدیون مالی را برای وثیقه به داین می دهد. در این عقد، رهن دهنده را راهن و طرف دیگر را مرتهن می گویند.

راهن در لغت به معنی رهن دهنده می باشد. بعبارتی کسی که مال خود را در رهن بانک و یا شخص ثالث قرار می دهد، راهن و کسی که رهن را قیول می کند و رهن به نفع او می باشد، مرتهن نامیده می شود.

مرتهن کیست؟

مرتهن کسی است که، مال مورد رهن به نفع او در رهن قرار می گیرد. مثل بانک و یا طلبکار

مرتهن در حقوق

مرتهن به فردی گفته می شود که مال فرد راهن را در اختیار گرفته و راهن به کسی گفته می شود که مال خود را به عنوان تضمین به فرد مرتهن داده باشد.

انواع رهن

در قانون مدنی پس از برشمردن ویژگی های عقد رهن، انواع آن را هم برشمرده است که عبارتند از:

شرایط مال مرهون

به رهن گذاشتن مال، شرایطی دارد که به شرح ذیل می باشد:

بر اساس ماده 773 قانون مدنی که بیان می دارد:

“هر مالی که قابل نقل و انتقال قانونی نیست نمی تواند مورد رهن واقع شود.”

نتیجه می گیریم که،

• عین مال مرهونه باید ملک بوده و قابل فروش باشد.

زیرا هدف از رهن این است که در صورت عدم تادیه دین از جانب راهن و یا اعسار وی، مرتهن بتواند مال مرهونه را بفروشد و از قیمت آن طلب خود را وصول نماید.

بر اساس ماده ۷۷۱ الی ماده ۷۹۴:

مالی که ذاتا قابل فروش است لکن به موجب مقررات خاصی برای مدت معینی نقل و انتقال آن ممنوع گردد را می توان به رهن گذارد.

بر اساس ماده ۷۷۴ قانون مدنی که بیان می دارد:

“مال مرهون باید عین معین باشد و رهن دین و منفعت باطل است.”

نتیجه می گیریم،

• مال مرهون می بایست عین معین یا کلی در معین باشد.

باید توجه داشت که رهن دادن دین، منفعت و کلی ما فی ذمه باطل است. بنابراین چنانچه مالک یک خانه، صرفا منافع خانه را به رهن گذارد یا طلبی که از دیگری دارد را رهن قرار دهد، رهن باطل می باشد.

آیا راهن می تواند در عقد رهن تصرف کند؟

راهن نمیتواند در رهن تصرفی کند که منافی حقوق مرتهن باشد. یعنی نمیتواند مال رهنی را تخریب نماید. لکن می تواند تصرفاتی کند که برای رهن نافع باشد.

به رهن گذاشتن مال غیر چگونه است؟

مدیون می بایست مالک مالی باشد که به رهن می گذارد. لکن چنانچه مدیون مال شخص دیگری را به رهن گذارد، این عقد بدون اذن مالک، فضولی است و مالک می بایست به این امر رضایت دهد.

بنابراین بعد از رضایت مانند زمانی است که کسی مال خود را وثیقه دین دیگری قرار داده است.

منظور از رهن وثیقه

قراردادن مال، نزد مرتهن می باشد. تا هرگاه راهن دین خودش را پرداخت نکرد، مرتهن نیز بتواند از محل فروش آن استیفای طلب خود را بنماید. و چنانچه مورد رهن قابل نقل و انتقال نبوده باشد، مقصود از رهن حاصل نخواهد شد.

فروش مال مرهونه از نظر حقوقی

راهن نمیتواند در رهن تصرفاتی کند که منافی حق مرتهن باشد مگر به اذن او. مثلا راهن حق فروش مال مرهونه را نخواهد داشت مگر اینکه طلبکار یا مرتهن اجازه این فروش را داده باشد یا با پرداخت دین خود، فک رهن نماید.

آیا فروش مال مرهونه جرم است؟

فروش مال مرهونه باعث خروج آن از مالکیت خریدار نخواهد شد لکن مطابق ماده 1 قانون مرتکبین ارتشاء اختلاس و کلاهبرداری، دادگاه راهن را که با علم به رهن گذاشتن مال خود، اقدام به فروش آن می نماید، به تحمل حبس و پرداخت جزای نقدی محکوم خواهد کرد.

 آیا مال رهنی را می توان به رهن گذاشت؟

راهن می تواند مال مرهونه را نیز برای دیون دیگر خود به رهن گذارد که آن را رهن مکرر می گویند و مطابق توافق طرفین می بایست مشخص شود که مرتهنین در عرض یکدیگر باشند و یا در طول یکدیگر.

وکالت مرتهن در فروش عین مرهونه

در عقد رهن بدهکار، مالی را برای وثیقه به طلبکار می دهد. بر اساس قانون مدنی، هرگاه زمان تادیه دین فرا برسد و راهن به هر دلیلی دین خود را نپردازد، چنانچه مرتهن وکیل در فروش عین مرهونه باشد، می تواند بدون توافق و مراجعه به راهن و همچنین دادگاه، خود اقدام به فروش عین مرهونه و دریافت طلب خود بنماید.

جهت مشاوره حقوقی با وکیل حقوقی متخصص و یا وکیل ملکی و وکیل قرارداد با مجموعه گروه وکلای حکمت تماس بگیرید.